Met Broederlijk Delen naar de klimaattop in Parijs
Het was een unieke kans: samen met een 10-tal personeelsleden en vrijwilligers van Broederlijk Delen naar Parijs gaan tijdens de COP21, de VN-klimaattop in december.
Op uitnodiging van CIDSE, het netwerk van christelijke vastenorganisaties waar Broederlijk Delen samen met 16 andere organisaties uit Europa en Canada deel van uitmaakt, namen we deel aan een 5-daagse conferentie naar aanleiding van de klimaattop.
Dat klimaat en ontwikkelingssamenwerking hand in hand gaan, was voor ons al langer duidelijk: de landen in het zuiden zijn immers de eerste slachtoffers van klimaatopwarming. Sahellanden lijden nu al onder langere perioden van droogte waardoor het moeilijk is voedsel te telen en voedselzekerheid in het gedrang komt.
Het was dan ook een heel beklijvend moment toen één van de dames van de Afrikaanse organisatie ‘Womin’ boos werd omwille van de gevolgen van het klimaat in de regio waar ze woont. Of toen een Filippijnse vrouw een gedicht voorlas nav tyfoon Haiyan in 2013: woorden doordrongen van kwaadheid. ‘Wij zijn geëngageerd voor de strijd tegen de opwarming van het klimaat’, dacht ik toen, ‘maar zij, zij zijn kwaad!’
Gedurende 5 dagen maakten we kennis met het internationale netwerk waar Broederlijk Delen deel van uitmaakt en dat ons zoveel sterker maakt in het politieke lobby- en beleidswerk. Ontwikkelingssamenwerking is immers meer dan steun aan partnerorganisaties in het zuiden: het vraagt ook om druk uitoefenen op politici, in binnen- en buitenland. Dankzij een netwerk als CIDSE is het mogelijk om ook het internationale politieke niveau te bespelen. Zo namen verschillende leden van de lidorganisaties deel aan de Cop21, als lobbyist of waarnemer, waaronder ook Karel Malfliet van Ecokerk en Broederlijk Delen.
Geregeld werden we gebrieft over de stand van zaken in ‘Le Bourget’, de plaats waar de COP21 plaatsvond. We maakten kennis met duurzame alternatieven voor de samenleving, hoorden hoe de Latijns-Amerikaanse roots van Paus Franciscus duidelijk doorklinken in de encycliek Laudato Si', waarin –ook historisch voor een Paus- een duidelijke oproep voor zorg voor de schepping klinkt; we hoorden hoe ‘climate change’ eigenlijk een ‘system change’ betekent en we hoorden begeesterende toespraken van Naomi Klein, wereldbefaamd klimaatactiviste…
Het belang van burgerbeweging
Op 12 december, de dag waarop het klimaatakkoord ondertekend werd, namen we nog deel aan straatacties in Parijs. Samen met duizenden anderen vormden we op de Avenue de la Grande Armée –gehuld in rode kledingstukken -een ‘rode lijn’, symbool voor de grenzen die niet overschreven mogen worden in het akkoord. Later maakten we deel uit van een mensenketting aan de voet van de Eiffeltoren. Allemaal onder het motto ‘het laatste woord is aan het volk’. Het akkoord was op dat moment immers al geschreven.
Maar ook vóór ons bezoek aan Parijs vonden we het belangrijk mee onze stem te verheffen voor een beter klimaat. Broederlijk Delen was er bij tijdens de (uitgestelde) klimaatmars in Oostende op zondag 6 december en riep eerder samen met Wouter Deprez op tot de eerste ‘thuisbetoging in de wereld’ op zondag 29 november, omdat klimaatmarsen op die dag niet toegelaten waren omwille van de terreurdreiging na de aanslagen van 13 november.
Het was duidelijk: de klimaatmanifestanten waren niet te stoppen! Ze bleven op straat komen, gedoogd of niet. Met slogans als ‘hoogtij(d)’, ‘not co2ol’ of ‘er is geen plan(eet) B!’, verkleed als pinguin of ijsbeer … De creativiteit van de acties was hartverwarmend.
Het resultaat van deze klimaattop is zeker mee bepaald door de grote druk van onderuit. Of zoals Alma De Walsche, redacteur van MO* het schreef: ‘Het is ook een hart onder de riem voor de talloze burgerbewegingen die op straat gekomen zijn om een akkoord te vragen en die allen een wezenlijk onderdeel zijn van het bereikte resultaat. De reactie van de Franse Fondation Hulot was veelzeggend. Haar woordvoerder stelde op de persconferentie: ‘Nooit is een COP gepaard gegaan met zoveel initiatieven en mobilisaties: van burgemeesters en regio’s, van de financiële wereld, unilaterale initiatieven van landen en bedrijven, initiatieven voor hernieuwbare energie. De mobilisatie van 700.000 mensen die op straat gekomen zijn het weekend voor de COP. De groeiende expertise van burgers. We hebben veel beter geleerd onze argumenten uit te werken. Het klimaatakkoord is de vrucht van al die mensen, van al dat werk, jarenlang en wereldwijd. Mensen die blijven geloven dat werken aan verandering wél impact kan hebben.’
De klimaatstrijd gaat verder
Het klimaatakkoord is geschreven. Een historisch akkoord, zo klonk het. Voor het eerst in de geschiedenis sloeg men er immers in 195 landen op één lijn te krijgen. Zo verbinden de landen er zich toe max 2°C opwarming te bereiken (en wil men zelfs streven naar 1.5°), elke 5 jaar zullen de klimaatplannen herzien worden (en waar nodig opgetrokken), er werd een akkoord bereikt over klimaatfinanciering,.. Ongeziene afspraken.
Maar toch, nu reeds klinkt dat dit niet voldoende is, vooral voor landen in het zuiden: een temperatuurstijging van meer dan 1.5°C is desastreus voor sommige eilanden, nergens wordt gesproken over een controlemechanisme dat toekijkt op de uitvoering van het akkoord, de clausule over mensenrechten verdween naar de preambule...
NGO’s en milieu-organisaties zullen in de loop van de volgende jaren zeker toekijken op de uitvoering van het akkoord in de verschillende landen. Tegen 2018, Wanneer een eerste tussentijdse ‘review’ van het akkoord volgt, zal de klimaatbeweging nog moeten groeien, om nogmaals druk te zetten op de beleidsmakers.
Tips voor duurzaam leven
Daags na het ondertekenen van het akkoord viel mijn oog op een reportage in het VRT-journaal: ‘de uitvoering van het akkoord moet nog volgen en dat zal van ons allemaal een inspanning vergen’, zo klonk het. Wat voor velen al lang geen nieuws mee was, mocht nu eindelijk gezegd worden. Met z’n allen zullen we moeten kiezen voor meer duurzaam leven: de auto ruilen voor fiets of openbaar vervoer, minder vlees eten, lokaal geteelte groenten en fruit kopen (of ze zelf kweken), afvalarmer consumeren, kiezen voor hernieuwbare energie, ruilen, delen, geven ipv kopen en consumeren… het zijn enkele tips die hierbij kunnen helpen. Want de grote inspanningen zullen van de politieke leiders moeten komen, maar ieders bijdrage tot een cultuur van duurzaamheid is van belang.
We are unstoppable!
De verbondenheid van klimaatactivisten in België en in Parijs was voor mij de voorbije weken ongezien en hartverwarmend. We voelden een sterke mondiale beweging die nog zal groeien en uitschreeuwt : "We are unstoppable, another world is possible!" COP21 is niet het einde. We zijn maar net begonnen!
