Afval wordt grondstof
Vlamingen zijn kampioenen in het sorteren van afval, zo horen en lezen we relelmatig in de pers. Met initiatieven als de gescheiden afvalophaling, de containerparken, de kringloopwinkels, de terugnameplicht en Fost Plus... is ons gedrag de voorbije decennia grondig bijgestuurd. Het volstaat om eens een bezoekje te brengen aan de website van OVAM om te zien hoe veelzijdig de verwerking van onze afvalstromen georganiseerd is. Steeds meer afval wordt opnieuw omgezet in grondstoffen, en zo krijgt de circulaire economie stilaan vorm.
De klimaatneutrale samenleving van de toekomst moet echter niet alleen afval verwerken, maar vooral ook afval voorkomen, en zo ons verbruik aan materiaal en energie verminderen. Dat heeft met ons koopgedrag te maken, maar ook met productdesign. Meer en meer zullen producten zo moeten gemaakt worden, dat ze opnieuw helemaal te demonteren zijn, en alle grondstoffen hergebruikt kunnen worden. Dat is het principe van cradle to cradle (van wieg tot wieg). Andere informatie over materiaalbewust ontwerpen, produceren en aankopen lees je bij OVAM.
Kringloop mee
En tenslotte is het ook aan ons om op een andere manier met onze gebruikte goederen om te gaan, en zelf ook te denken vanuit de kringloopgedachte:
- Verminder: kies voor producten die weinig afval opleveren, zoals verpakking of plastics. Ga voor kwaliteitsvolle, duurzame producten die een lange levensloop hebben. Koop geen wegwerpproducten. Doe samenaankopen van producten die nuttig zijn voor meerdere groepen. Kies voor materialen met het Cradle to cradle-label.
- Hergebruik: een veel toegepaste techniek in jeugdlokalen. Nergens krijgen meer stoelen, tafels, kasten, boeken, gereedschappen, enz... een nieuw leven dan in lokalen van jeugdbewegingen. Zoek nieuwe toepassingen of nieuwe gebruikers voor zaken die je niet meer nodig hebt. Deel met anderen of geef wat je niet meer nodig hebt. Breng het naar de kringwinkel en doe er zelf je aankopen.
- Recycleer: maak ook in je lokaal of zaal gebruik van de diverse mogelijkheden om afval gescheiden in te zamelen en in het recyclagecircuit te brengen. Zeker voor verenigingen die een eigen afvalcontainer hebben, wordt nog al te vaak alles in die ene container gedumpt en als restafval meegegeven.
- Repareer: spreek in je groep de handige Harry's en Henriette's aan om alle materialen te onderhouden en waar nodig te repareren. Organiseer een Repair Café voor je leden en de bewoners van je dorp of wijk. Met de Repair Café Carbon Calculator kan je uitrekenen hoeveel CO2 je Repair Café bespaart door iets te herstellen in plaats van weg te werpen en nieuw aan te kopen.
- Upcycle: maak van resten van afgedankte producten, nieuwe hoogwaardige en decoratieve toepassingen. Wie op internet het woord 'upcycle' intikt, vindt honderden afbeeldingen van creatieve vondsten van anderen die materialen een nieuw leven gaven. Maak er een toffe activiteit voor je groep van.
Materialenbib
Waarom zou iedereen de materialen die je maar een korte tijd of af en toe nodig hebt, zelf aanschaffen? Handiger is, om lid te worden van een materialenbib.
Zo is er de gereedschapsbib, waar je de gereedschappen die je nodig hebt, kan ontlenen. Het principe is eenvoudig. Het lijkt op een gewone bib, maar in plaats van boeken, kan je er gereeschappen ontlenen. Een goed voorbeeld in Brussel is Tournevie, die intussen meerdere ontleningspunten heeft. Andere gereedschapsbib's vind je op de website van de Bond Beter Leefmilieu.
Misschien is het een goed idee om zelf zo'n gereedschapsbib op te starten in je buurt of parochie? Dan vind je hier een praktische handleiding.
Een ander voorbeeld, is een fietsbibliotheek, waar je voor elke leeftijd van je kroost, (tweedehands) kinderfietsen kan ontlenen. Als je kind het fietsje ontgroeid is, kan het het ruilen voor een groter model. Een voorbeeld hiervan is Op Wielekes. In Brugge vind je de Fietsbib, ism Beweging.net. In de KULeuven kan je als student goedkoop een VELO-fiets huren en laten onderhouden of herstellen.
Een groeiende populariteit krijgen de babytheken, waar je volgens hetzelfde principe allerlei spullen kan ontlenen die een baby en hun ouders nodig heeft in het eerste levensjaar.
Pocket: Afvalbeheer voor milieuprofessionals
Anthony De Proft is docent in de opleiding Facilitair management van de hogeschool Odisee. Hij schreef de pocket ‘Afvalbeheer voor milieuprofessionals’, eerst voor gebruik in de hogeschool zelf, maar nadien in een aangepaste versie voor alle grotere instellingen of organisaties die een afvalbeheer moeten organiseren. Er stellen zich ook allerlei vragen. Welke afvalstoffen zijn er in mijn organisatie? Hoe beheer ik de sortering, ophaling en verwijdering van de verschillende soorten afvalstoffen? Wat is de doelstelling van dit afvalbeheer? Kostenverlagend en duurzaam? Het beheer van afval betekent een belangrijke kostenpost voor iedere organisatie. Bovendien is het onderworpen aan allerlei wet- en regelgeving, op Europees, federaal en Vlaams niveau. Kennis van zaken bij het bepalen van de strategie voor afvalbeheer is dan ook een absolute must voor elke milieuprofessional.
De pocket is te bestellen bij Politeia
