NRV participeerde aan de European Catholic Social Days
De Katholieke Sociale Dagen richtten de focus op een Europa in verandering: hoe kunnen we na de pandemie een nieuw begin maken? En wat kan een christelijke bijdrage zijn aan meer solidariteit en rechtvaardigheid? Het sociaal denken van de kerk diende hierbij als richtsnoer.
De Katholieke Sociale Dagen vonden plaats van 17 tot 20 maart 2022 en NRV kreeg de kans om online deel te nemen. We geven u hierbij een bondig verslag van de verschillende thema’s die aan bod kwamen en starten met een analyse.
Analyse: Voor welke sociale en ecologische uitdagingen staat Europa vandaag?
Professor Sr. Cécile Renouard RA, mede-oprichtster van de Campus de la Transition, Professor aan het Centre Sèvres, ESSEC Business school, en Mines ParisTech, in Frankrijk, mocht de spits afbijten. Voor haar analyse hanteerde ze de methode van het transitie handboek dat op de Campus de la Transition wordt gebruikt: Un nouveau «manuel de la grande transition» pour former tous les étudiants au défi climatique, Le Monde, 2020.
Deze methode hanteert zes poorten en drie perspectieven. Elke poort is genoemd naar een Grieks woord. We beschrijven het ook telkens met een werkwoord om tot actie aan te zetten. Zes poorten
- Oikos of huis: wonen in een gemeenschappelijk huis (de aarde)
- Ethos of gedrag: onderscheiden en beslissingen nemen om goed samen te leven
- Logos of woord: interpreteren, kritiseren en verbeelden
- Nomos of wet: reguleren en besturen
- Praxis of actie: handelen
- Dynamis of kracht: zich verbinden met zichzelf, de ander en de natuur
Deze zes aspecten laten toe om niets over het hoofd te zien en geen enkele uitdaging uit de weg te gaan.
Wil je meer in detail weten over deze zes poorten. Klik hier.
Drie horizonten of perspectieven
- De eerste horizon toont de huidige situatie
- De derde toont de verlangde toekomst
- De tweede toont de weg van 1 naar 3, de weg van status quo naar verandering.
Voor meer info over deze methode en de Campus de la Transition, klik hier.
Professor Renouard paste deze methode van drie perspectieven toe op de actuele situatie in Europa, de oorlog in Oekraïne én op wereldschaal. Ze schetste de huidige situatie (eerste horizon) met:
- Geopolitieke spanningen: de oorlog in Oekraïne en Europa’s afhankelijk van Russisch gas, maar ook oorlog om grondstoffen als koper, cobalt,…
- Uitdagingen op vlak van gezondheid door de covid-crisis en de ongelijke verdeling van vaccins
- Ecologische uitdagingen: de CO2-uitstoot wereldwijd gaat door het dak, de zogenaamde “great acceleration”
- Sociale uitdagingen met als prangend voorbeeld het CO2-verbruik: 10% van de meest rijken wereldwijd verbruikt 60%, hoewel de 50% laagste inkomens slecht 7% uitstoot voor hun rekening nemen. Of met andere woorden een honderdtal bedrijven zijn verantwoordelijk voor 52% van de CO2-uitstoot.
- Economische uitdagingen, met onder meer de zogenaamde “bullshit jobs” en moderne slavernij
- Digitalisering
- …
Welk toekomstbeeld wensen we wereldwijd? De derde horizon is de gewenste toekomst: een rechtvaardige samenleving, vrede wereldwijd en het gebruik van enkel CO2-neutrale energiebronnen.
Centrale vraag is daarbij: hoe de opwarming van de aarde beperken? Met andere woorden hoe de grenzen van de planeet respecteren? Model van de doughnut economy van Kate Raworth is hierbij het leidsnoer. Enkel door het huidige economisch systeem te veranderen naar een duurzamer systeem kan de ecologische voetafdruk naar beneden. Concrete toepassingen zijn bijvoorbeeld: energiepassieve gebouwen, eco-dorpen, slimme mobiliteit,…
Hoe gaan we van één naar drie: het tweede perspectief. Welke wegen leiden naar een duurzame wereld?
Vragen bij het tweede perspectief zijn onder meer: Hoe gaan we op weg naar deze toekomst? Welke stappen kunnen we zetten? Welke rol kan de kerk hierin spelen? Wat kunnen christenen doen? Hoe integrale ecologie in actie omzetten?
Voorbeelden waarop we kunnen inzetten:
- Consuminderen
- Efficiëntie in gebruik van materialen en recycleren
- Groene jobs
- Duty of Vigilance (zorgplicht voor bedrijven en organisaties)
- …
Bovenal is er nood aan een nieuw verhaal, zodat mensen taal krijgen aangereikt om deze toekomst te dromen en te realiseren. Onderwijs speelt hierbij een rol die het vandaag nog veel te weinig opneemt. Maar ook de politieke en sociaal-culturele sector, jeugdbewegingen, enz. hebben hier een taak. Het mentaal welbevinden van jongeren vandaag ligt laag. Onderzoek van professor Renouard toont aan dat jongeren een pessimistisch beeld hebben van de toekomst, zich eenzaam voelen,…
Theologische uitdagingen
Aansluitend stond professor Fr. Miloš Lichner SJ, Faculty of Theology, Vice-Rector of Trnava University, Slovakia; former President van de European Society for Catholic Theology stil bij de uitdagingen die deze tijden stellen aan de katholieke theologie.
We geven hieronder enkele gedachten en vragen van professor Lichner mee, zonder het steeds eens te zijn met zijn benadering.
Sommigen wachten op betere tijden, anderen staan op en komen tot actie. Wie wandelt met de Heer, blijft niet bij de pakken zitten, maar gaat over tot actie.
Kunnen we de crisis in Oekraïne zien als een zegen van God voor de demografische winter in Europa?
Is Europa een missiecontinent geworden? Omdat het aantal christenen daalt, en bovendien, zij die wel zijn gedoopt, zijn niet langer praktiserend.
Mensen luisteren liever naar getuigenissen dan naar leerkrachten. En als er wordt geluisterd naar een leerkracht, is het omdat hij of zij getuigt. Dus de kerk kan de boodschap van Jezus enkel getuigend brengen.
Bovendien zijn we geroepen om te heiligen, niet om (op) te offeren.
Religie mag niet geïnstrumentaliseerd worden, misbruikt om bepaald samenlevingsmodel te promoten. Jezus’ boodschap is er een van openheid voor wie meest lijdt.
Professor Lichner stelt vast dat de rol en taak van een theoloog gewijzigd is: van een beperkte theologische kennis voor een beperkt selectief publiek naar een stem in het maatschappelijk debat? Een theoloog heeft vandaag aan status ingeboet, zoals ook leerkrachten, artsen, politici.
Volgens professor Lichner zal de transformatie starten met stille contemplatie van Jezus. Om zo Jezus en God de Vader te leren kennen en het verlangen naar de boodschap van Evangelie te laten groeien. Enkel zo kan de kerk weer uitgroeien tot een plek van medeleven en genade, van recht en vrede. Als je vrede wil, maak je klaar om recht te doen. De kerk is er niet om te verdelen en te heersen, ze moet dienen en verenigen.
Besluit
Willen we echt werk maken van de broodnodige transitie? Dan moet verandering zich doorzetten, zowel op persoonlijk vlak als op institutioneel vlak.
De verandering zal systemisch zijn of ze zal niet zijn. Immers op alle levensdomeinen speelt de noodzaak van verandering, want de crisis is tegelijkertijd ecologisch, sociaal, economisch, cultureel, politiek,… Ten slotte moet de transitie rechtvaardig zijn.
Andere bijdragen
Hou onze website in de gaten voor verslaggeving over de andere bijdragen tijdens de Europese Katholieke Sociale Dagen. Deze Sociale Dagen willen de dialoog over het sociaal denken van de kerk voeden en faciliteren. In 2022 ligt de focus op:
- Demografische transitie en gezinsleven
- Technologische en digitale transitie
- Ecologische transitie
Het logo van deze derde editie van de Europese Katholieke Sociale Dagen verbeeldt Sint-Martinus van Tours (316-397). Deze heilige sneed met zijn zwaard zijn mantel in tweeën om hem te delen met een halfnaakte bedelaar aan de stadspoort van Amiens (Frankrijk). 