Vandaag was er de officiële openingsceremonie van COP24. Filmploegen belegerden de conferentieruimte, want behalve de openingstoespraak van de VN-secretaris-generaal stonden ook toespraken van tal van staats- en regeringsleiders op het programma. Dat is een beetje speciaal, want deze eerste week is vooral gewijd aan technische onderhandelingen, en die gebeuren door de specialisten van de diverse onderwerpen die de delegaties van de landen meebrachten. Pas volgende week komt het politieke luik aan bod, en zullen ministers de knopen doorhakken die de onderhandelaars niet zelf konden of mochten ontwarren.
Het was dus uitkijken naar de toonzetting van de diverse toespraken, want die vertellen toch altijd een heleboel over de posiities die de verschillende landen innemen. Ze kunnen hoopvol stemmen of twijfel zaaien over de succesvolle afloop van de klimaattop.
"de belangrijkste top sinds Parijs"
Secretaris-generaal António Guterres liet er alvast geen twijfel over bestaan dat de wereld op een keerpunt staat, en dat elke aarzeling nefast kan zijn: "We zitten diep in de problemen. Het klimaat verandert sneller dan wij." In zijn bewogen speech herinnerde hij aan het rapport van het IPCC over de 1,5°C-limiet en schetste hij de dramatische evoluties van de klimaatverandering en het gebrek aan gepaste actie totnogtoe. Voor hem heeft de top in Polen maar één opdracht: zorgen dat het Akkoord van Parijs kan uitgevoerd worden.
Het streefdoel om de 1,5°C-limiet te halen, was overigens een terugkerend element in de meeste speeches. Waar het in Parijs nog een strijdpunt was, lijkt het nu een verworvenheid te zijn in het spreken over klimaatbeleid.
Speech van het Vaticaan
Een opgemerkte speech kwam van de Heilige Stoel, bij monde van Mgr. Parolin. Wat hij zei, klonk als een echo van de krachtige oproep van de voorzitters van de continentale bisschoppenconferenties enkele weken geleden. Hij stelde dat de transitie niet alleen een technisch probleem is, maar evenzeer een kwestie van consumptiepatronen, educatie en levensstijl.
En hij hield een nadrukkelijk pleidooi om te investeren in een klimaatveilige toekomst: "We weten wat we kunnen doen, en datgene wat we moeten doen wordt een ethische gebod. Het verplicht ons om ernstig na te denken over de rol van financiële en economische investeringen, met het doel hen te oriënteren naar sectoren die echt bijdragen aan de toekomst van de mensheid, door de voorwaarden voor een waardig leven op een 'gezonde' planeet te beveiligen."
Download de speech van Mgr. Parolin
Bekijk alle speeches via video on demand
Landbouw: een cruciale factor
Van de hele openingsceremonie heb ik zelf vandaag maar zijdelings wat opgepikt. Parallel ermee, was de dag namelijk gewijd aan een workshop van de "Koronivia Joint work on Agriculture', ofwel de discussie over de rol van landbouw in een klimaatveranderende wereld.
Over dit thema, schreef Broederlijk Delen ook haar standpunt neer in de klimaatoproep van Ecokerk en de lidorganisaties van NRV aan onze ministers en parlementsleden: 'agro-ecologie moet het leidend landbouwmodel worden.'
Dat is niet alleen een belangrijk thema voor organisaties als Broederlijk Delen en de partners in het Zuiden. Het klimaatverhaal is immers bij uitstek ook een landbouwverhaal. Ongeveer 30% van de uitstoot van broeikasgassen is afkomstig van veranderend landgebruik en niet duurzame landbouwsystemen die ontbossing, uitputting van de grond, woestijnvorming en erosie veroorzaken. Hoe zullen we in de toekomst ons voedsel produceren? Kunnen we onze landbouwsystemen aanpassen, en weerbaar maken tegen de negatieve effecten van de klimaatverandering?
Tegengestelde belangen
In de klimaatdiscussies is landbouw al jaren een bron van verhitte tegenstellingen. Dat bleek ook tijdens de klimaattop van Parijs. In artikel 2 van het Akkoord, was ter elfder ure het woord 'voedselzekerheid' vervangen door 'voedselproductie'. Het verschil lijkt miniem, maar achter deze twee woorden gaan twee heel verschillende werelden schuil: die van de kleinschalige, lokale landbouw die via de lokale markten vooral de eigen bevolking voedt, versus die van de agro-industrie die vooral produceert voor de wereldmarkt.
In tegenstelling tot wat vaak gedacht wordt, is het vooral die eerste die instaat voor de dagelijkse kost van meer dan 70% van de wereldbevolking.
Onder hen vinden we ook de kampioenen van de klimaataanpassing. Hun landbouw is zuinig met water en energie. Door voortdurend nieuwe aangepaste landbouwtechnieken toe te passen, zorgen ze voor bescherming of herstel van de bodemvruchtbaarheid, herbebossing en strijd tegen erosie. Waar ze kansen krijgt en ondersteuning, zorgt ze ervoor dat CO2 uit de lucht wordt gehaald en in de vorm van humus ondergronds gestockeerd wordt. Het is een landbouw die deel is van de oplossing. Het verzamelwoord voor deze duurzame landbouw is 'agro-ecologie'.
Maar er wordt veel geld verdiend met de landbouwproducten die bestemd zijn voor de wereldmarkt, naast 'eetbare' producten als graan, koffie, fruit en groenten, ook vezels, veevoeder en palmolie voor biodiesel. En de agro-industrie is in handen van machtige economische groepen. Hun belangen worden ook vaak verdedigd door de regeringen van de landen waar ze actief zijn, tegen die van de kleinschalige boeren in. Dus kwam 'voedselproductie' in Artikel 2 van de bindende tekst van het Akkoord van Parijs, en werd 'voedselzekerheid' verbannen naar de preambule van het Akkoord.
Koronivia werkgroep Landbouw
Maar daarmee was de discussie over duurzame landbouw en voedselzekerheid natuurlijk niet beslecht, maar uitgesteld. Het hele landbouwluik van het klimaatbeleid moet nog onderhandeld worden. Vorig jaar, op COP 23 werd beslist tot het “Koronivia joint work on agriculture” en belastte men de SBSTA (technisch-wetenschappelijk adviesorgaan) en het SBI (orgaan dat zich bezig houdt met alle implementatie-kwesties van het Akkoord van Parijs) om tegen 2020 een rapport te maken. De meeting van vandaag was dus een tussenstop, maar niet zonder belang.
Lees meer op Kieslokaal.be
Lees ook 'Recht op voedsel' op de website van Broederlijk Delen
