Zaden van Vrede en Hoop

Boodschap van paus Leo

Wereldgebedsdag voor de zorg voor de schepping - 1 september 2025

Het thema van deze Wereldgebedsdag voor de Zorg voor de Schepping, gekozen door onze geliefde paus Franciscus, is "Zaden van Vrede en Hoop". Op de tiende verjaardag van de instelling van deze Gebedsdag, die samenviel met de publicatie van de encycliek Laudato Si', vieren we dit jubileum als "Pelgrims van Hoop". Het thema van dit jaar lijkt daarom zeer actueel.

leoXiV Bij de verkondiging van het Koninkrijk Gods gebruikte Jezus vaak het beeld van het zaad. Toen de tijd van zijn lijden naderde, paste hij dat beeld op zichzelf toe en vergeleek hij zichzelf met de graankorrel die moet sterven om vrucht te dragen (vgl. Joh. 12:24). Zaden worden in de aarde begraven en daar, tot onze verbazing, ontluikt het leven, zelfs op de meest onverwachte plaatsen, wijzend op de belofte van een nieuw begin. We kunnen bijvoorbeeld denken aan bloemen die langs de kant van de weg opkomen uit zaden die daar bijna toevallig terecht zijn gekomen. Terwijl die bloemen groeien, fleuren ze het grijze asfalt op en slagen ze er zelfs in om door het harde oppervlak heen te breken.

In Christus zijn ook wij zaden, en wel "zaden van vrede en hoop". De profeet Jesaja vertelt ons dat de Geest van God een dorre en uitgedroogde woestijn kan veranderen in een tuin, een plaats van rust en sereniteit. In zijn woorden: "Een Geest uit de hoge zal over ons worden uitgestort, en de woestijn zal een vruchtbare akker worden, en de vruchtbare akker een woud. Dan zal het recht in de woestijn wonen en de gerechtigheid in de vruchtbare akker verblijven. De vruchtbare grond zal vrede zijn, en de vruchtbare grond zal rust en vertrouwen brengen voor eeuwig. Mijn volk zal verblijven in een veilige woonplaats, in veilige woningen en in stille rustplaatsen" (Jesaja 32:15-18).

Deze woorden van de profeet zullen de "Scheppingstijd" vergezellen, een oecumenisch initiatief dat gevierd wordt van 1 september tot 4 oktober 2025. Ze herinneren ons eraan dat, samen met gebed, vastberadenheid en concrete acties noodzakelijk zijn om deze "liefkozing van God" zichtbaar te maken voor onze wereld (vgl. Laudato Si', 84).
De profeet contrasteert rechtvaardigheid en recht met de verlatenheid van de woestijn. Zijn boodschap is buitengewoon actueel, gezien de bewijzen in verschillende delen van de wereld dat onze aarde wordt verwoest. Aan alle kanten veroorzaken onrecht, schendingen van het internationaal recht en de rechten van volkeren, ernstige ongelijkheden en de hebzucht die deze aanwakkert veroorzaakt ontbossing, vervuiling en het verlies aan biodiversiteit. Extreme natuurverschijnselen, het gevolg van klimaatveranderingen die veroorzaakt worden door menselijke activiteit, nemen in intensiteit en frequentie toe (vgl. Laudato Deum, 5), om nog maar te zwijgen van de middellange- en langetermijneffecten van de menselijke en ecologische verwoesting die wordt aangericht door gewapende conflicten.

We lijken nog steeds niet in staat te erkennen dat de vernietiging van de natuur niet iedereen op dezelfde manier treft. Wanneer rechtvaardigheid en vrede met voeten worden getreden, zijn het de armen, de gemarginaliseerden en de uitgeslotenen die het zwaarst worden getroffen. Het lijden van inheemse gemeenschappen is in dit opzicht exemplarisch.

Dat is niet alles. De natuur zelf wordt soms gereduceerd tot een onderhandelingsmiddel, een handelswaar die geruild kan worden voor economisch of politiek gewin. Daardoor verandert Gods schepping in een slagveld voor de controle over vitale hulpbronnen. We zien dit in landbouwgebieden en bossen vol landmijnen, het beleid van de "verschroeide aarde", [1] conflicten over waterbronnen en de ongelijke verdeling van grondstoffen, die de armere landen straft en de sociale stabiliteit zelf ondermijnt.

Deze verschillende wonden zijn het gevolg van de zonde. Dit is zeker niet wat God voor ogen had toen Hij de aarde toevertrouwde aan de mannen en vrouwen die Hij naar zijn beeld schiep (vgl. Gen. 1:24-29). De Bijbel geeft ons geen rechtvaardiging om "tirannie over de schepping" uit te oefenen (Laudato Si', 200). Integendeel, "Het is belangrijk de Bijbelse teksten in hun context te lezen, met de geëigende hermeneutiek, en zich te herinneren dat we uitgenodigd worden om de tuin van de wereld te “bewerken” en “ervoor te zorgen” (cf. Gn 2,15). ‘Bewerken’ verwijst naar ploegen, telen of verbouwen, terwijl ‘beheren’ betekent beschermen, in stand houden, verzorgen, bewaken. Dat komt neer op een relatie van wederzijdse verantwoordelijkheid tussen de mens en de natuur." (ibid., 67).

Milieurechtvaardigheid – impliciet verkondigd door de profeten – kan niet langer worden beschouwd als een abstract concept of een ver verwijderd doel. Het is een dringende behoefte die veel meer omvat dan alleen het beschermen van het milieu. Want het is een kwestie van rechtvaardigheid – sociaal, economisch en menselijk. Voor gelovigen is het ook een plicht die voortkomt uit geloof, aangezien het universum het gelaat van Jezus Christus weerspiegelt, in wie alle dingen geschapen en verlost zijn. In een wereld waarin de meest kwetsbaren van onze broeders en zusters als eersten de verwoestende gevolgen van klimaatverandering, ontbossing en vervuiling ondervinden, wordt zorg voor de schepping een uiting van ons geloof en onze menselijkheid.

Nu is het tijd om de daad bij het woord te voegen. "De roeping beleven de behoeders te zijn van Gods werk is een wezenlijk onderdeel van een deugdzaam bestaan. Het is niet iets optioneel en evenmin een secundair aspect van de christelijke ervaring." (Laudato Si', 217). Door met liefde en volharding te werken, kunnen we vele zaden van rechtvaardigheid zaaien en zo bijdragen aan de groei van vrede en de hernieuwde hoop. Het kan jaren duren voordat deze plant zijn eerste vruchten draagt, jaren die op hun beurt een heel ecosysteem omvatten dat bestaat uit continuïteit, trouw, samenwerking en liefde, vooral als die liefde de zelfopofferende Liefde van de Heer weerspiegelt.

Onder de initiatieven van de Kerk die als zaden op dit gebied worden gezaaid, wil ik het project Borgo Laudato Si’ noemen, dat paus Franciscus ons in Castel Gandolfo naliet. Het is een zaadje dat belooft vruchten van gerechtigheid en vrede voort te brengen, en een educatief project in integrale ecologie dat als voorbeeld kan dienen van hoe mensen kunnen leven, werken en gemeenschap kunnen opbouwen door de principes van de encycliek Laudato Si’ toe te passen.

Ik bid dat de Almachtige God ons overvloedig zijn "Geest uit den hoge" (Jes. 32,15) zendt, zodat dit zaadje, en andere soortgelijke, een overvloedige oogst van vrede en hoop mag voortbrengen. De encycliek Laudato Si’ is al tien jaar een leidraad voor de katholieke Kerk en vele mensen van goede wil. Moge het ons blijven inspireren en moge integrale ecologie steeds meer worden aanvaard als de juiste weg om te volgen. Zo zullen zaden van hoop zich vermenigvuldigen, om "bewerkt en onderhouden" te worden door de genade van onze grote en onfeilbare Hoop, die de verrezen Christus is. In zijn naam bied ik u allen mijn zegen aan.

Vaticaan, 30 juni 2025

LEO PP. XIV

__________________________________

[1] Vgl. PAUSELIJKE RAAD VOOR GERECHTIGHEID EN VREDE, Land en Voedsel, Libreria Editrice Vaticana, 2015, 51-53.

Vertaling: Ecokerk