In Montreal, Canada is de -letterlijk- levensbelangrijke VN-top over biodiversiteit gestart. De ambitie is om tot een groot akkoord te komen om de natuur en onze toekomst te redden. Net zoals het Akkoord van Parijs die heeft voor de aanpak van de klimaatverandering, zou het concrete doelen moeten hebben om de ecosystemen en soortenrijkdom op aarde te beschermen. Want het verlies aan biodiversiteit is net zo’n grote bedreiging voor het leven op aarde als klimaatverandering en daarom is dezelfde internationale aanpak nodig.

Bovendien zijn beide thema's nauw met elkaar vervlochten. De klimaatverandering zet een vliegwiel op de verslecherende toestand van ecosystemen en het verlies aan biodiversiteit. Omgekeerd zijn gezonde ecosystemen en de soortenrijkdom broodnodig in de strijd tegen de klimaatverandering en de bedreigende gevolgen ervan.

 

 

Update: Op 19/12 werd op COP15 in Montreal een nieuw wereldwijd kader afgesproken om de biodiversiteitscrisis aan te pakken. Dit akkoord verbindt de wereld ertoe het verlies aan biodiversiteit tegen 2030 te stoppen en terug te draaien - een wereldwijd doel dat wordt geprezen als het equivalent van de 1,5°C- doelstelling van klimaatakkoord van Parijs. Lees het persbericht van de Belgische Biodiversiteitscoalitie

 

Een klein beetje achtergrond

Net als het VN-klimaatverdrag, dateert het VN-biodiversiteitsverdrag van 1992. Het werd afgesloten na de Aarde-top in Rio.
En net zoals op de opeenvolgende VN-klimaatconferenties internationale afspraken gemaakt worden om het klimaatverdrag concreet te maken, zijn er VN-conferenties die hetzelfde doen voor de bescherming van de biodiversiteit. Zij worden tweejaarlijks georganiseerd.

En zoals het IPCC het wetenschappelijk werk rond klimaatverandering samenbrengt, levert sinds 2012 het IPBES (Intergovernmental Platform on Biodiversity and Ecosystem Services) de wetenschappelijke onderbouw voor de politieke besluitvorming die zou moeten gebeuren.

In 2010 werd een strategisch plan opgesteld voor 10 jaar, met de zogeheten Aichi-doelen. Maar jammer genoeg is in die periode geen enkele van die doelen gehaald. Wel integendeel. In mei 2019 verklaarde het IPBES-biodiversiteitsrapport dat we 'de fundamenten aan het aantasten zijn van onze economieën, ons levensonderhoud, de voedselveiligheid, onze gezondheid en levenskwaliteit in de hele wereld." Het rapport wees op de alarmerende realiteit: van de acht miljoen dier- en plantensoorten op aarde zijn er de komende decennia zowat een miljoen met uitsterven bedreigd. En dat is een rechtstreeks gevolg van de menselijke activiteiten. Het besluit was duidelijk: "Alleen een fundamentele verandering, wereldwijd en in alle geledingen van de maatschappij, kan nog tot een ommekeer leiden."

Dat rapport was gemaakt in voorbereiding van de VN-top die in 2020 gepland was in Kumming, China. Daar zou een nieuw biodiversiteitsakkoord worden afgesproken, met een strategisch plan tot 2030 en een langetermijnplan tot 2050

De coronacrisis leidde tweemaal tot een uitstel van de conferentie. Vandaar dat ze nu in Montreal wordt georganiseerd, waar de hoofdzetel van het Biodiversiteitsverdrag gevestigd is. De conferentie gebeurt wel onder het voorzitterschap van China.

 

De engagementen van België en de EU

In aanloop naar COP15 hebben meer dan 90 wereldleiders de Leaders Pledge For Nature ondertekend. Daarin engageren ze zich om natuurverlies te stoppen tegen 2030. België en de EU behoren tot de ondertekenaars.

Het is dus uitkijken naar het actieplan dat ons land zal ontwikkelen. Lees hierover ook het standpunt van Greenpeace

Positief is alvast dat de EU net voor de start van de COP besliste om een historische "boswet" in te voeren die voedingsproducenten verplicht te bewijzen dat er geen waardevol bos heeft moeten wijken voor hun producten die ze in de EU willen verkopen. Zie ook het artikel dat VRTNWS hieraan wijdde. Er lopen momenteel ook onderhandelingen om juridisch bindende doelstellingen te maken voor het herstel van ecosystemen en de biodiversiteit in de EU zelf.

 

Het engagement van de Kerk

Net zoals voor de klimaatcrisis, zijn de internationale kerkelijke netwerken stevig geëngageerd in de acties om de ecosystemen en de biodiversiteit te beschermen, zowel op het terrein als in het formuleren van beleidsvoorstellen.

Evident zijn die inspanningen nog intenser geworden sinds het verschijnen van de encycliek Laudato Si'. Daarbij is er steeds veel aandacht voor de rechten van inheemse volkeren, die traditioneel de bewoners en beheerders zijn van de gebieden met de grootste biodiversiteit, maar die tot op vandaag slachtoffer zijn van onteigening, verdrijving en vernietiging van hun woon- en leefgebieden.

Denk bijvoorbeeld aan de Amazonesynode in 2020 en de exhortatie Querido Amazonia.
Ook in Afrika ondertekenden de bisschoppenconferenties een gezamenlijk statement, en is er een kerkelijk netwerk (Ecclesial Network on the Congo Basin Forest (REBAC)) voor de zes landen die grondgebied hebben in het Congo-bassin, het tweede grootste regenwoud ter wereld (Kameroen, Gabon, Equatoriaal Guinea, Centraal Afrikaanse Republiek, Republiek Congo-Brazzaville, Democratische Republiek Congo)

In Laudato Si' bevestigt paus Franciscus dat "alle wezens van het universum, door onzichtbare banden verbonden zijn en een soort universele familie vormen, een schitterende gemeenschap die ons aanzet tot een heilig, teder en nederig respect." (LS 89) En verder schrijft hij: "Maar het volstaat niet om de verschillende soorten vanuit hun eventuele bruikbaarheid te benaderen, ze hebben ook een intrinsieke waarde. Elk jaar verdwijnen duizenden soorten planten en dieren die we niet meer zullen kennen, die onze kinderen niet meer zullen zien,ze zijn voor altijd verloren. De grote meerderheid ervan wordt door het menselijk handelen vernietigd. Door ons kunnen duizenden soorten God niet meer loven en kunnen ze ook niet meer hun boodschapaan ons doorgeven. Dat recht hebben we niet." (LS 33)

 

Oproep van paus Franciscus

In dezelfde geest riep hij in zijn recente boodschap voor de Wereldgebedsdag voor de Zorg voor de Schepping  in niet mis te verstane woorden de wereldleiders op om op COP15 "een halt toe te roepen aan de verdere ineenstorting van de biodiversiteit, ons door God gegeven 'netwerk van het leven'".

Hij pleit ervoor om overeenstemming te bereiken over vier belangrijke principes:

  1. een duidelijke ethische basis leggen voor de veranderingen die nodig zijn om de biodiversiteit te redden;
  2. het verlies aan biodiversiteit tegengaan, natuurbehoud en samenwerking ondersteunen en op duurzame wijze in de behoeften van mensen voorzien;
  3. wereldwijde solidariteit bevorderen in het licht van het feit dat biodiversiteit een mondiaal gemeenschappelijk goed is dat een gedeelde inzet vereist;
  4. prioriteit geven aan mensen in kwetsbare situaties, met inbegrip van degenen die het meest worden getroffen door het verlies aan biodiversiteit, zoals inheemse volkeren, ouderen en jongeren.

 

De schreeuw van de Aarde

In 2021 verscheen een document 'The wailing of God's Creatures' (De jammerklacht van God's Schepsels) van het Laudato Si' Research Institute CIDSE, CAFOD en GCCM (momenteel Laudato Si' Movement) waarin het thema en de verwachtingen naar COP15 worden verwoord. 

In de samenvatting van het document staan onderstaande titels boven de negen kerngedachten:

  1. De crisis van het verlies van biologische diversiteit vraagt onmiddellijke aandacht van iedereen, inclusief, en misschien vooral, de Rooms-Katholieke Kerk
  2. Biodiversiteit is essentieel om de gezondheid van de planeet en het voortbestaan van alle organismen, met inbegrip van de mens, te waarborgen.
  3. De biodiversiteit wordt ernstig bedreigd door menselijke activiteiten.
  4. Onrechtvaardige/ongelijke consumptie is een belangrijke oorzaak van de achteruitgang van de biodiversiteit.
  5. De inspanningen om de biodiversiteitscrisis het hoofd te bieden, zijn ontoereikend en niet uitgevoerd.
  6. De katholieke sociale leer biedt een uniek integraal perspectief op hoe te reageren op de biodiversiteitscrisis.
  7. Katholieke actoren hebben een unieke kans om een radicale ecologische bekering tot stand te brengen en systeemverandering te beïnvloeden.
  8. Luister naar de stemmen van inheemse volkeren en versterk ze.
  9. Er is dringend nood aan een opschaling van beleidswerk, om te zorgen voor ambitieuze resultaten van de komende politieke besluitvorming rond biodiversiteit en voor de noodzakelijke sterkere politieke wil voor implementatie.

 

"We hebben het recht niet om de biodiversiteit te vernietigen"

Over het kerkelijk standpunt over biodiversiteit en COP15, was er op 21 juni van dit jaar een interessant webinar, met sprekers uit verschillende continenten, waaronder Rigobert Minani die sprak vanuit REBAC, het kerkelijk netwerk uit de 6 landen die grondgebied hebben in het Congo Bassin.

Je kan het hieronder herbekijken.


 

 

Naar de website van de biodiversiteitsconferentie

Naar de Belgian Biodiversity Alliance