Hernieuwbare energie: een mooi geschenk.
Er was het gesprek met de campesino in Nicaragua die niet meer wist wanneer en of het wel zou regenen om zijn bonen te kunnen planten. Er was de ambassadeur van Vanuatu die vertelde dat de landbouwgrond op de eilanden in de Stille Zuidzee door de stijgende zeespiegel aan het verzilten was, zodat er geen voedsel meer kon verbouwd worden.
Er was het pionierswerk rond de ecologische voetafdruk en de VN Conferenties rond duurzame ontwikkeling. Er was de mail naar de bisschop - de eerste kiemen voor Ecokerk- dat ecologie geen aanhangsel van ons geloof was, maar een wezenlijk onderdeel.
Ik had het geluk dat ik gepokt en gemazeld werd door het werk bij Broederlijk Delen en Rechtvaardigheid en Vrede. Naast het educatieve werk en de campagnes, was er ook de structurele aanpak: beleidsmakers bewust laten worden dat het klimaat geen probleem van morgen is, maar van vandaag. Dat het niet gaat over wat er zou kunnen gebeuren, maar dat het gewoon al bezig is.
Ik blijf verwonderd dat in de 21ste eeuw - met een dergelijke graad van beschaving en alle mogelijke supersnelle informatiestromen - er op het beleidsniveau zoveel aarzeling en twijfel is om de klimaatzaak grondig aan te pakken. Ter illustratie: ik herinner me dat we met het Vlaams Overleg Duurzame Ontwikkeling reeds in juni 1997, n.a.v. de VN Conferentie Rio +5 stelden dat het vijf voor twaalf was. Achttien jaar later is deze urgentie alleen maar toegenomen. Hoe lang is het nog wachten op drastische beleidsacties?
De klimaatzaak is ook mee bepalend geweest voor mijn overstap van Broederlijk Delen naar ODE, de Organisatie Duurzame Energie. De vraag die mij bezighield was hoe we hier iets kunnen veranderen ten voordele van iedereen? Naast het grote belang van solidariteitswerk en werken aan de eigen levensstijl moeten er immers ook structurele maatregelen komen om klimaatverandering tegen te gaan.
Energie is daarbij een cruciale sector: naast het probleem – de uitstoot van broeikasgassen bij fossiele bronnen – kwamen de oplossingen meer en meer naar voor: het blijkt dat we onze energiebevoorrading op een duurzame manier kunnen verzekeren. Met wind- en zonne-energie kunnen we de omslag (transitie) naar een propere energievoorziening realiseren. In juli 2015 werd 116% van de elektriciteitsvraag in Denemarken door windenergie bevoorraad. In augustus waren er reeds een aantal dagen waar de zon de grootste elektriciteitsleverancier in België was. Met warmtepompen en warmtenetten kunnen we winterse kou trotseren. In een aantal projecten worden eerstdaags proefboringen voorzien om de warmte van Moeder Aarde te kunnen aanwenden. Als sectororganisatie willen we met ODE de energievoorziening maximaal uit hernieuwbare bronnen halen en daarvoor het nodige beleids- en investeringskader scheppen. En hoe efficiënter we omgaan met energie – zeg maar hoe minder we die door vensters en deuren naar buiten gooien – hoe sneller dit mogelijk wordt.
De energietransitie is dus volop bezig, maar vraagt grote inspanningen. Het gaat niet alleen over de andere, hernieuwbare vormen van energieopwekking, maar over een hele systeemverandering: anders omgaan met de energievraag (vraagsturing), energie opslag, intelligente netten en verbindingen met buurlanden, noem maar op.
Het is veel ineens en het vraagt ook een veranderende houding van ons allemaal. Rond een aantal zaken moeten we ook collectiever gaan denken: een hele woonwijk uitrusten met zonnepanelen en een batterijsysteem voor opslag, zodat de bewoners samen hun energie beheren. In Roeselare wordt de wijk Licht en Ruimte door een warmtenetwerk van warmte voorzien. In Antwerpen wordt dit in de wijk Nieuw Zuid eveneens toegepast. En in heel wat hernieuwbare energieprojecten kunnen burgers via coöperaties op diverse manieren mee participeren.
Al te vaak wordt gezegd dat deze overschakeling naar hernieuwbare energie heel veel geld kost. Dat klopt ook en daarbij is het ook belangrijk dat er specifieke maatregelen voor kansarmen komen. Energie-armoede is op de eerste plaats een zaak van slecht geïsoleerde huurhuizen en daarom moet er een beleid uitgewerkt worden die dat effectief aanpakt.
Dat we het geld zo goed mogelijk moeten besteden, spreekt voor zich. Dat energie een kostbaar goed is en zal blijven, moeten we goed beseffen. Maar het geheel van de investeringen in hernieuwbare energie die we nu realiseren, is niet alleen bijzonder effectief voor de mondiale klimaatzaak, het is ook één van de mooiste geschenken die we onze nakomelingen mogen aanbieden.
Bart Bode,
Algemeen Directeur ODE – Organisatie Duurzame Energie