50 jaar geleden verscheen de encycliek Populorum Progressio (De ontwikkeling van de volkeren). Het Netwerk Rechtvaardigheid en Vrede grijpt deze verjaardag aan om te reflecteren over de toekomst van rechtvaardigheid en vrede vandaag.
'Transparant', het tijdschrift van het Interdiocesaan Pastoraal Beraad (IPB) interviewde NRV-medewerkers Pieter Vandecasteele en Anneleen Decoene.
Wat betekent deze verjaardag voor jullie?
NRV: Deze verjaardag herinnert ons aan die belangrijke tekst die Populorum Progressio is. De encycliek benadrukte de noodzaak van het werken aan internationale solidariteit vanuit een hoopvol toekomstperspectief en vanuit een kritische analyse van het economische systeem. De paus pleitte voor het dichten van de kloof tussen arme en rijke landen en stelde dat de goederen van deze wereld voor iedereen beschikbaar moeten zijn. Daarnaast gaf de tekst de aanleiding tot het oprichten van de Pauselijke commissie ‘Justitia et Pax’ en van het wereldwijde netwerk van commissies Rechtvaardigheid en Vrede. In dezelfde beweging werd trouwens het lekenberaad in het leven geroepen. NRV en IPB zijn dus aan elkaar verwant (zie het motu proprio 6/1/1967, Catholicam Christi Ecclesiam).
Hoe vieren jullie deze verjaardag?
NRV: We vieren deze verjaardag op verschillende wijzen. Zo werkten we samen rond het Omnes Gentes congres, met KU Leuven, UCL, Lumen Vitae en Missio. Ook dit congres stond in het teken van 50 jaar Populorum Progressio. We lieten ons inspireren door experten uit het Zuiden en door een aantal vooraanstaande bevrijdingstheologen. Samen analyseerden we kritisch het concept ‘ontwikkeling’ en zochten hoe we bottom-up ruimte kunnen maken voor de stemmen van minderheden en uitgesloten groepen. We reflecteerden samen rond een nieuw, alternatief paradigma waarbij niet langer gedacht wordt in termen van groei en winst, maar waarbij het ‘goede leven’ centraal staat en een ethiek van ‘genoeg’.
Dat congres is ondertussen achter de rug, wat organiseren jullie momenteel in het kader van deze verjaardag?
NRV: In het voorjaar vindt een reflectietraject plaats met medewerkers van alle solidariteitsorganisaties van het Netwerk. We reflecteren samen over de betekenis van de christelijke inspiratie in onze werking. We willen het gemeenschappelijke verhaal van ons netwerk versterken en strategisch vertalen als een tegenverhaal van hoop in onze samenleving vandaag.
Waaruit bestaat het reflectietraject?
NRV: We komen vijf maal een halve dag samen met leidinggevenden en beleidsmedewerkers van de solidariteitsorganisaties. We starten met een blik op het verleden. Populorum Progressio is als het ware onze stichtingsakte, maar we kijken ook naar de sociale leer en bevrijdingstheologieën die onze organisaties geïnspireerd hebben.
Vanuit die speurtocht naar onze gemeenschappelijke wortels en in confrontatie met de actualiteit willen we ons verhaal scherpstellen. Dat verhaal conflicteert en botst met het dominante, neoliberale verhaal van deze tijd. In zijn exhortatie over de vreugde van het Evangelie zegt paus Franciscus: “Ieder authentiek geloof draagt in zich het diepe verlangen om de wereld te veranderen”.
We gaan dan op zoek naar manieren om vanuit ons gedeeld verhaal de wereld te veranderen richting meer menswaardigheid en solidariteit. Zo verschijnt dit verhaal als een tegenverhaal, een alternatief dat hoop en inspiratie biedt in onze samenleving waarin zoveel onrecht aanwezig is.
Dat is een boeiende, maar wellicht geen gemakkelijke oefening. Hoe willen jullie dit tegenverhaal van hoop vervolgens concreet gestalte geven?
NRV: We gaan in dit traject ook na hoe we het draagvlak voor dit verhaal kunnen versterken en hoe we onze handelingsruimte kunnen vergroten. Het betekenispotentieel van onze inspiratie moet concreet vertaald worden in visie en beleid. Deze reflectie moet dus effect hebben op de samenwerking in ons netwerk, maar ook op de manier waarop we actie voeren, op onze campagnes en op onze beleidsaanbevelingen.
Het is onze overtuiging dat deze oefening ons sterker maakt om de uitdagingen die op ons afkomen aan te kunnen. Onze lidorganisaties worden immers net als andere middenveldorganisaties die ijveren voor een meer rechtvaardige en duurzame samenleving, geconfronteerd met besparingen, en dat in tijden waarin de ongelijkheid, armoede en uitsluiting toeneemt en het werk van de solidariteitsorganisaties dus meer dan ooit broodnodig is.
Voor het reflectietraject zetten we een aantal inspiratieteksten online. Je kan ze hier vinden en downloaden.
