over de aanpak van de actuele crisis in de opvang en begeleiding van migranten en vluchtelingen

De kerstperiode is niet voor iedereen een gezellige tijd. Honderden migranten en vluchtelingen lijden honger en kou in het grensgebied van Wit-Rusland, Polen en Litouwen. Anderen verdrinken als gevolg van mislukte pogingen om met een opblaasboot het Kanaal of de Middellandse Zeer over te steken.

In ons land is er de zorgwekkende situatie van een structureel opvangtekort voor wie bescherming aanvraagt, alsook een gebrek aan woningen voor erkende vluchtelingen Tenslotte is er situatie van mensen zonder papieren die doelloos zoeken naar een ankerpunt of slachtoffer zijn van misbruik op de arbeidsmarkt. Dat alles raakt ons diep.
In naam van de menselijkheid, en in naam van het evangelie dat ons vraagt om elke mens te erkennen als “onze naaste zonder grenzen” met een onvervreemdbare waardigheid (Paus Franciscus, Fratelli tutti), vragen wij dan ook een daadwerkelijk humaan beleid.

Om dat mogelijk te maken vragen wij:

• Meer respect voor de moed en veerkracht, maar ook het lijden en de kwetsbaarheid waarmee vluchtelingen en migranten de grootste gevaren, bedreigingen en misbruik doorstaan om voor zichzelf en/of hun gezin goede en veilige levensomstandigheden te vinden.
• Dat Belgische politieke leiders er bij hun Europese collega’s zouden op aandringen om een menselijke oplossing te zoeken voor migranten en vluchtelingen die in voortdurende onrust zoeken naar een vaste standplaats in één of andere EU-lidstaat en vooral dat zij die daar gewetenloos misbruik van maken gerechtelijke vervolgd worden.
• Elke mens, in het bijzonder mensen zonder papieren of mensen van wie het recht op het statuut van vluchteling niet kan worden erkend, ten volle als mens en drager van een onvervreemdbare waardigheid te respecteren. Dat ernstig geïnvesteerd zou worden in alternatieven die ervoor zorgen dat zij niet terechtkomen in het informele arbeidscircuit waar zij worden uitgebuit, ofwel grijpen naar actiemiddelen die ernstige en blijvende schade aan hun gezondheid veroorzaken.
• Praktisch en theoretisch geschoolde derdelanders zouden meer toegang moeten krijgen tot de beschikbare arbeid in de verschillende gewesten in België en dat daarvoor sectorale plannen worden ontwikkeld in samenwerking met de werkgevers- en werknemersorganisaties. In dat kader kunnen desgevallend opties genomen worden om het beschikbare arbeidspotentieel bij de niet-legale verblijvers ook in te schakelen.
• Onmiddellijk maatregelen die de opvang en de huisvesting van migranten en vluchtelingen te verbeteren, en dit in samenwerking tussen de overheden en het middenveld, en niet het minst de Rooms-Katholieke Kerk en andere religieuze en levensbeschouwelijke groepen, die leegstaande gebouwen mits kleine aanpassingen ter beschikking kunnen stellen.

Bovendien willen we enkele internationaal aanvaarde en algemene waarden onderstrepen:

• Stigmatisering, racisme, het scheppen van vijandsbeelden of Islamofobie wijzen wij met klem af.
• Het doorzettingsvermogen van migranten en vluchtelingen verdient ieders bewondering, hun kwetsbaarheid een passende zorg.
• Arbeid is een constitutieve dimensie van het menszijn en van het sociale leven (Fratelli tutti, 162). Een humaan beleid biedt aan migranten een billijke kans om ingeschakeld te worden in het economisch proces.
• Opleiding, onderwijs en vorming zijn mensenrechten en dienen onafhankelijk van de verblijfsstatus toegankelijk te worden gemaakt.

Er wordt vaak beweerd dat het huidige politieke klimaat niet gunstig zou zijn voor een humaan beleid ten aanzien van de migranten. Maar wij zien rondom ons veel solidariteit en concrete initiatieven, creativiteit en academische inzichten, die de veerkracht hebben van een alternatieve en realistische aanpak.

Zoals het eertijds moed vroeg om structurele maatregelen te nemen om de onmenselijke levensomstandigheden van arbeiders en arbeidsters weg te werken, zo vraagt het vandaag politieke moed om voor het migratievraagstuk en de oorzaken van gedwongen migratie zinvolle structurele oplossingen te bieden. Moed ook om tegen vooroordelen van deze tijd in te gaan en prioriteit te geven aan de waardigheid van mensen en hun verlangen naar een menswaardig leven.

Wij rekenen op de bereidheid van en de dialoog met politici, beleidsmakers en allen die verantwoordelijkheid kunnen opnemen, om een stap vooruit te zetten naar een humaner asiel- en migratiebeleid.

Namens het Netwerk Rechtvaardigheid en Vrede
Prof. Em. Johan Verstraeten, voorzitter