Scheppingsbezorgd gelukkig zijn met genoeg.
De dag dat de groene encycliek Laudato Si’ van Paus Franciscus beschikbaar kwam op de web (20 juni jl.) ben ik op een drafje door de lange tekst gelopen in de Engelse versie. Meteen heb ik twee mijn inziens belangrijke eco-boodschappen aangekruist.
Vooreerst het belang van een ‘integrale ecologie’ (hfdst. IV), d.i. het samenspel van vele dimensies in het ecologisch denken: ecosystemen, culturele verscheidenheid in de omgang met de natuur, economie, sociale rechtvaardigheid…, maar ook en vooral de ‘dagelijkse ecologie’ die handen en voeten krijgt in ons consumptiepatroon, huisvesting, transport…
Om daarvan werk te maken is er nood aan een ‘ecologische bekering’ (§ 216 e.v.), zegt de Paus, waarvoor een ‘ecologische spiritualiteit’ de voedingsbodem moet zijn. Dat was de tweede blikvanger die mij diep trof, ja zelfs ontroerde. Samengevat: “De natuur is vol van woorden van liefde. Een integrale ecologie houdt in dat men een tijd wijdt aan manieren om op een serene manier de harmonie met de schepping terug te vinden, dat we nadenken over onze levensstijl en onze idealen, en dat we ons bezinnen over onze Schepper die tussen ons leeft en aanwezig is in alles wat ons omgeeft.” (§ 225).
Van zo’n dagelijkse ecologie hebben wij in ons gezin sinds heugelijke tijden (Laudato Si!) werk kunnen maken, onder het dubbele moto: ‘Verander de wereld, begin met jezelf!’ en ‘Gelukkig met genoeg’. Maar dat was en blijft gemakkelijker gezegd dan gedaan.
Nee, in ons gezin halen we niet de ecologische voetafdruk van 1,8 ha van de Vlaamse ‘Low Impact Man’ Steven Vromman. Met onze 4,8 ha. blijven we wel beneden het Belgische gemiddelde van bijna 6 ha. We gebruiken consequent het openbaar vervoer, hebben ons huis maximaal geïsoleerd, overal spaarlampen en de verwarming beneden 20° in de ruimten waar we wonen, een hybride auto, plus groenten, fruit en vlees van inlandse bodem, zoveel als mogelijk. Maar het feit wil dat onze kinderen de deur uit zijn en dat ons huis nu veel te groot is. Evenwel, momenteel dit huis, zijn heerlijke stadstuin en de boeiende buurt in de steek laten zou onze levenskwaliteit flink verminderen. Dan maar een tandje bijsteken om met eenvoudige ingrepen onze levensstijl nog ecologischer te maken in de toekomst. Het klimaat verandert ook ONS.
In de lijn van Laudato Si’ beleven we ‘scheppingsbezorgd leven’ – zoals Ecokerk het zo kernachtig aanbeveelt – nog op een andere manier. We doen graag mee met wat we ‘ecologie van buiten’ noemen, d.w.z. onze dagelijkse inzet om onze ecologische voetafdruk consequent te reduceren (zie hierboven). Maar als christenen is het onze overtuiging dat ecologie van buiten mogelijk maken niet kan zonder een ‘ecologie van binnen’. Binnen in mij is er een ‘woning’ (oikos, ook kernwoord van ‘eco’-logie) van waaruit ik geïnspireerd en gemotiveerd wordt voor ecologie van buiten.
Dit lezen we ook in het boek Wijsheid, hfdst. 9 vers 2: ‘De Wijsheid heeft zich een woning gebouwd diep in mij’. Daar ontmoet ik Hem in het gebed, in de stilte, in het meditatieve wandelen doorheen de natuur... Dit is een ‘woning’ waar ik ook zorg moet voor dragen. Ecologie van buiten en ecologie van binnen moeten wezenlijk samen gaan voor een christen. De ecologie van binnen wordt ‘eco-spiritualiteit’ genoemd: de Heilige Geest, de kracht van binnen, helpt mij om ons “gemeenschappelijk huis” (cf. de ondertitel van de encycliek) van binnen uit te herscheppen, met een voorkeursoptie en zorg voor armen, waarbij we de uitgebuite natuur ook tot de meest kwetsbaren rekenen. Vandaar ons ‘gelukkig met genoeg voor iedereen’.
En dat brengt er ons tenslotte toe volmondig te beamen wat Paus Franciscus stelt als dé strategie om de ecologische crisis de baas te kunnen. De verandering van levensstijl en een mentaliteitsverandering van individuen en gemeenschappen volstaan niet om het tij te keren. Er is meer dan ooit nood aan internationaal politiek leiderschap met een globaal perspectief en een gemeenschappelijk project, waarbij politici bereid zijn niet enkel de eigen belangen van hun land te verdedigen, maar het wereldwijde algemeen belang ter harte nemen. We hebben ook nood aan een nieuw geordende economie, die sterker aandacht heeft voor ethische principes (bv. inzake financiële speculatie) en waarbij de zorg voor het milieu impact zal hebben op de regels van de markt. God geve zal de cruciale VN-klimaattop eind dit jaar in Parijs daarover spijkers met koppen slaat.
We zijn blij en fier dat onze Ecokerk in Vlaanderen en Brussel ook daarvan werk maakt door onze politici daarop publiekelijk aan te spreken.
Wij hebben een ideetje. Ieder van ons zou een eigen ‘gelofte van Franciscus’ moeten schrijven. Het Zonnelied van St. Franciscus én de groene encycliek van Paus Franciscus kunnen helpen om daar dan werk van te maken, errond te bidden en de vieren. Laudato Si’!
Jette, 30 juli 2015
Jef en Liliane Felix-De Meyst
Jef Felix (74) was ruim dertig jaar professioneel actief in de solidariteitsorganisaties Welzijnszorg en Broederlijk Delen, en als secretaris-generaal van de internationale koepel van vastenacties (CIDSE). Op pensioen, van 2005 tot juni 2011, was hij voorzitter van het Netwerk Rechtvaardigheid & Vrede en stond hij mee aan de wieg van Ecokerk. Jef is vandaag ook nog actief binnen Pax Christi Internationaal.
