Het thema van publieke landbouwgronden blijft in beweging. Een op vijf boeren in Vlaanderen pacht landbouwgrond bij een overheid. Deze overheden zijn niet enkel OCMW’s en lokale besturen, ook kerkfabrieken bezitten heel wat gronden.
De laatste jaren worden heel wat publieke gronden verkocht. Dat creëert onzekerheid bij de boeren. Overheden zijn zich te weinig bewust van de mogelijke impact op het boerenbedrijf en hebben zelden een strategie rond het beheer en gebruik van hun gronden. Daarom deze studiedag.
De studiedag “duurzaam beheer van kerkelijke (landbouw)gronden” brengt het belang van landbouwgronden in kaart. Alleen al de voorbije twintig jaar verkochten kerkfabrieken – vaak onder druk van de lokale overheid – ongeveer 10% van hun landbouwgronden. Dat komt vaak niet ten goede aan de landbouwer.
Zal de kerk gronden blijven verkopen? Of kan ze mee zorgen voor een verduurzaming van de landbouw in Vlaanderen?
Kerkelijke gronden: een zegen voor de toekomst?
Kerkfabrieken verklaren de verkoop van gronden door de grote onderhoudskosten van het verouderde kerkelijke patrimonium. Deze kosten worden mee gedragen door de gemeentes die kerkfabrieken zouden aanmanen om gronden te verkopen om de financiële last te verlichten.
Verkopen betekent dat de gronden definitief verdwijnen uit publiek bezit. Het verlies van publieke landbouwgronden betekent ook een verlies aan collectieve gebruikswaarde, en net dat kan een belangrijke hefboom zijn voor het verduurzamen van de landbouwsector. 
Landbouw draait rond voedselvoorziening, en in vroegere tijden speelden kerken, abdijen en kloosters hierbij een belangrijke rol. Het schilderij “De hongerigen spijzen” uit de 17de eeuw van Gilles Le Plat illustreert dit. Brood uitdelen aan hongerigen en armen is één van de zeven werken van barmhartigheid.
Integrale ecologie als richtinggevend kader
In de encycliek Laudato Si’ zette paus Franciscus een gedurfde visie uiteen voor ons “gemeenschappelijk huis”. Hij ontwikkelde het begrip “integrale ecologie” of alles is met elkaar verbonden. De schreeuw van de aarde en de schreeuw van de armen horen samen en moeten samen tot een oplossing kunnen komen. Integrale ecologie gaat uit van de gedachte dat ecologische en sociale systemen hand in hand gaan. Klimaat, milieu, economie, samenleving en kwaliteit van leven: alles beïnvloedt elkaar en houdt met elkaar verband, ook intergenerationeel.
Het is van wezenlijk belang dat kerkfabrieken nadenken over de toekomst van hun gronden en daarrond een beleid ontwikkelen. Met een doordacht beleid, gestoeld op “integrale ecologie” kunnen kerkfabrieken bijdragen aan de verjonging van de beroepslandbouwers en aan de verduurzaming van de landbouwsector.
In dit kader organiseren het Netwerk Rechtvaardigheid en Vrede – Ecokerk (NRV) en het Instituut voor Landbouw en Visserij (ILVO) een studiedag over het duurzaam beheer kerkelijke landbouwgronden.
De studiedag geeft duiding over de grondproblematiek vanuit drie perspectieven:
- Cijfers: de omvang, evolutie en landbouwkundig gebruik van gronden in Vlaanderen
- Landbouwkundig perspectief: hoe aan de slag gaan met publieke landbouwgronden?
- Kerkelijk oogpunt: theologische perspectieven op “kerk en pacht”, door prof Tromp (Universiteit Utrecht) en Charter van goed kerkelijk beheer
De studiedag vindt plaats op 2 oktober 2025 in het auditorium van het ILVO, Caritasstraat 39 in Merelbeke-Melle.
De dag staat open voor elke geïnteresseerde. Prijs: 20 euro.
Hier vind je het volledige programma van de studiedag “Kerk en duurzaam beheer landbouwgronden”.
Schrijf je in voor deze studiedag op 2 oktober 2025!
- via het inschrijvingsformulier
- via de QR-code
Foto: bezoek van Victor Blommaert aan de familie Scheele, ca 1900
Een plechtig moment dat getuigt van de nauwe band tussen eigenaar en pachter.
Victor Blommaert, patrimoniumbeheerder van de Gentse Burgerlijke Godshuizen, en zijn vrouw en dochter (rechts) brengen een bezoek aan de familie Scheele (links).
De familie Scheele pachten gronden en een hoeve in Zeeuws-Vlaanderen.
(Familie Scheele, Paviljoenhoeve, Zaamslag, Nederland).
