Voor het tweede jaar op rij, roept Ecokerk tijdens de campagne op om aan te sluiten bij het Laudato Si’ Actieplatform dat door het Vaticaan gelanceerd werd bij de vijfde verjaardag van de encycliek.
"We hopen dat het jubileumjaar en het daaropvolgende decennium een tijd van genade zullen zijn, een echte Kairos-ervaring (*) en een tijd die als een jubeljaar is voor de Aarde en voor de mensheid en voor al Gods schepselen.
We nodigen iedereen uit om ons te vervoegen. De hoogdringendheid van de situatie roept om onmiddellijke, holistische en gezamenlijke antwoorden op alle niveaus - lokaal, regionaal, nationaal en internationaal.
Bovenal hebben we nood aan een volksbeweging van onderuit, een alliantie van alle mensen van goede wil. Of zoals paus Franciscus het ons in herinnering brengt: 'als Gods instrumenten kunnen we allen samenwerken aan de zorg voor de schepping, ieder met zijn eigen cultuur, ervaring, initiatieven en mogelijkheden.' (LS 14)"
(uit de Vaticaanse oproep bij de aankondiging van het Laudato Si’ Actieplatform)
(*) Kairos: in de Griekse mythologie de personificatie van de gelegenheid die niet weerkeert, het juiste, beslissende moment om iets te verwezenlijken.
Campagne voeren in onzekere tijden
Voor het tweede jaar op rij, roept Ecokerk tijdens de campagne op om aan te sluiten bij het Laudato Si’ Actieplatform dat door het Vaticaan gelanceerd werd bij de vijfde verjaardag van de encycliek.
Vorig jaar deden we dat nog in de hoop dat we in de staart van de pandemie zaten, en dat we snel weer kans zouden zien om samen te komen, vooruit te kijken en plannen te maken.
Intussen ziet de wereld er heel anders uit. We bereiden deze campagne voor terwijl in Oekraïne de oorlog volop woedt, en de hoop op een snelle onderhandelde oplossing vervliegt. Het menselijk leed maakt ons sprakeloos. De diplomatieke taal verhardt, en de westerse landen worden steeds verder meegezogen in het conflict. Angstig zien burgers hoe de energieprijzen stijgen en de koopkracht daalt. Bedrijven kijken bezorgd naar de gestegen grondstofprijzen en de gestoorde aanvoerlijnen.
À la guerre comme à la guerre? Wat met de Aarde en haar bewoners?
De onzekerheid over wat de toekomst brengt, knaagt aan de bereidheid om in te zetten op de broodnodige transitie. De oorlog zet niet alleen mensen onder druk, maar ook het beleid richting een duurzame en klimaatveilige toekomst. Temeer omdat oorlog voeren een energie- materiaal- en geldverslindende zaak is. We riskeren dat de bedreigde toekomst van de Aarde en het leven even geen prioriteit meer is.
Maar er is helaas geen pauzeknop om die bedreigende crisissen een tijdje op wacht te zetten.
In eigen land is het leed van de watersnood in Wallonië nog lang niet verteerd. En ons voorjaar wordt gekenmerkt door een droogte die alweer de grondwatertafel schrikbarend doet dalen.
De klimaattop, eind vorig jaar in Glasgow, leverde niet de grote sprong voorwaarts van de klimaatambitie. Het onderwerp staat opnieuw op de agenda in 2022. Hopelijk zijn de geopolitieke spanningen geen nieuwe rem op de realisatie van het Akkoord van Parijs.
Het nieuwste IPCC-rapport over hoe we de verdere ontwrichting van het klimaat kunnen stoppen, kreeg door de oorlog niet de aandacht die het verdiende. Het VN-klimaatpanel plaatst de uitfasering van fossiele brandstoffen, met name olie, steenkool en gas, bovenaan de agenda. We hebben de middelen om dit te doen. Ze zijn beschikbaar, betaalbaar en doeltreffend.
De stijgende energieprijzen en de gevolgen van de oorlog zouden ons moeten aanmoedigen om versneld over te schakelen naar hernieuwbare energie, aldus ook nationale en Europese beleidsmakers. Maar sommigen in de EU pleiten luidop voor de heropening van gesloten steenkoolmijnen. Er worden nieuwe leveranciers gezocht om ons met fossiele brandstoffen te bevoorraden. Vervuilende schaliegaswinning lijkt plots niet zo’n probleem meer. We willen dan wel minder afhankelijk worden van Russische kolen, olie en gas, maar (nog) niet van fossiele energie, zo blijkt. En het is nog maar de vraag of de infrastructuur die daar nu voor gebouwd wordt, ons niet voor decennia vastketent op het fossiele pad.
Vóór de oorlog waren Rusland en Oekraïne samen goed voor 35% van de bevoorrading van de wereldmarkt met graan. En dus maakten ook de pesticidenlobby en agro-industrie van de gelegenheid gebruik om de transitie af te remmen. Ze riepen het schrikbeeld van voedselschaarste op om in het verweer te gaan tegen de Europese ‘Farm to Fork-strategie’ die moet zorgen voor een meer duurzame en klimaatbestendige landbouw. Gelukkig gaf de Europese Commissie niet toe: “Als er schaarste komt, dan is die niet in de EU te vrezen, maar in de arme landen die afhankelijk zijn van graanimport.”
Te heet, te droog, te nat… de records blijven sneuvelen
En dat laatste is helaas maar al te waar. Want tegelijk met het escalerend drama in Oekraïne, voltrok zich een andere ramp in India en Pakistan, die getroffen werden door de ergste hittegolf in meer dan 120 jaar. Temperaturen van boven de 50°C zorgden niet alleen voor hitte-stress bij de mensen, maar ook voor tegenvallende graanoogsten. India, de op een na grootste graanproducent ter wereld, zal dit jaar weinig kunnen exporteren, en misschien niet eens de eigen bevolking kunnen voeden.
Ook de Hoorn van Afrika kampt met aanhoudende droogte. De VN waarschuwen dat 20 miljoen mensen met de hongerdood bedreigd zijn.
Het zijn maar twee voorbeelden die tonen dat de zichtbare gevolgen van de klimaatverandering talrijker en bedreigender worden. En dat is niet enkel ver van ons bed, aldus een rapport van het Europees Milieuagentschap. Stormen, hittegolven en overstromingen kostten de Europese economie in de afgelopen veertig jaar 500 miljard euro, en eisten tussen 85.000 en 145.000 mensenlevens.
De klok tikt ongenadig: om nog een kans te maken op een leefbare wereld, moeten we volgens de wetenschappers wereldwijd de uitstoot halveren tegen 2030, en naar nul brengen tegen 2050.
Intussen gaat de uitstervingsgolf van planten- en diersoorten onverminderd verder, en blijven de bossen verdwijnen met een jaarlijks tempo van ruim drie keer de oppervlakte van België.
Toekomst gezocht: veerkrachtig, duurzaam en solidair
“Onze samenleving wordt geconfronteerd met een urgente geopolitieke, sociale én ecologische crisis. Deze zijn met elkaar verweven, en moeten dus ook samen aangepakt worden. Wij roepen beleidsmakers op alle niveaus op om hiervoor over hun eigen schaduw te springen en samen werk te maken van ambitieus en sociaal-rechtvaardig klimaatbeleid”, aldus een boodschap van een coalitie van middenveldorganisaties waaronder Ecokerk, aan de federale regering die in maart moest beslissen over nieuwe energie- en klimaatmaatregelen.
Die oproep lijkt wel een echo van het pleidooi voor ‘integrale ecologie’ in de encycliek Laudato Si’ van paus Franciscus. Als we in onze groepen en gemeenschappen samenkomen, vooruitkijken en plannen maken, doen ook wij dat dus best om op onze beurt te bouwen aan een veerkrachtige, duurzame en solidaire samenleving. Voor de Aarde, voor onszelf, en zeker ook voor de grote groepen mensen voor wie onze zieke wereld nu al een onherbergzame plek is geworden. Hebben we de verbeeldingskracht om die taak te volbrengen? Kunnen we iets anders dan in deze onzekere tijden dáárvoor campagne voeren?
Een moreel en spiritueel kompas voor onderweg
Vorig jaar, toen tijdens de eerste coronagolf, de vijfde verjaardag van de encycliek Laudato Si’ werd gevierd, vatte het Vaticaanse 'Dicasterie voor de bevordering van integrale menselijke ontwikkeling' de toestand van de wereld kernachtig samen, en wees het op de onverminderd profetische kracht van de encycliek:
"Op 24 mei 2015 ondertekende paus Franciscus Laudato Si ’, de baanbrekende encycliek die de aandacht van de wereld trok op de steeds erger wordende precaire toestand van ons gemeenschappelijk huis.
Vijf jaar later blijkt de encycliek relevanter dan ooit. Van de smeltende ijskappen van de noordpool tot de vernietigende branden in Amazonië, van extreme weerspatronen wereldwijd tot de ongeziene schaal van het verlies van de biodiversiteit die het weefsel zelf van het leven in stand houdt: de vele "zichtbare zwakke plekken van de planeet die we bewonen" (LS 163), zijn te duidelijk en te schadelijk om ze nog langer te kunnen negeren.
De profetische woorden van paus Franciscus blijven in onze oren klinken: "welke wereld willen we nalaten aan wie na ons komt, de kinderen die nu opgroeien?" (LS 160)
De arme gemeenschappen overal ter wereld zijn nu al de vroege en onevenredig getroffen slachtoffers van de huidige ecologische achteruitgang en wij kunnen niet langer onverschillig blijven voor de steeds wanhopiger "schreeuw van de aarde en schreeuw van de armen' (LS 49)."
"De vijfde verjaardag van de encycliek valt in het midden van een ander kantelpunt, een wereldwijde pandemie, en de boodschap van Laudato Si' is vandaag net zo profetisch als in 2015. De encycliek kan inderdaad het moreel en spiritueel kompas leveren voor onderweg, bij het scheppen van een meer zorgende, broederlijke, vredevolle en duurzame wereld.
In feite hebben we een unieke kans om het huidige 'kreunen en lijden' van de wereld om te vormen tot de barensweeën voor de geboorte van een nieuwe manier van samenleven, samen verbonden in liefde, medeleven en solidariteit, en een harmonieuzere relatie met de natuurlijke wereld, ons gemeenschappelijke huis.
Werkelijk, COVID-19 heeft duidelijk gemaakt hoe diep we allemaal verbonden van elkaar afhankelijk zijn. Als we starten met ons een post-COVID-wereld voor te stellen, hebben we bovenal een integrale benadering nodig, want 'alles is nauw met elkaar verbonden en de huidige problemen vragen om rekening te houden met alle factoren van de wereldcrisis' (LS 137)"
3 X 7: het Laudato Si' Actieplatform
7 jaar
Geen wonder dat bij die viering van 5 jaar Laudato Si’ vanuit het Vaticaan ook de oproep klonk om de hoognodige diepgaande veranderingen jaar na jaar daadwerkelijk te realiseren. Er werd een programma gelanceerd met de uitnodiging aan verschillende gemeenschappen, groepen en instellingen wereldwijd om een veranderingsproces te beginnen dat zeven jaar duurt. Het doel van het plan is, om totaal duurzaam te worden in de geest van de Integrale Ecologie van Laudato Si'.
Elk jaar kunnen nieuwe groepen starten met hun eigen periode van zeven jaar.
Die periode van 7 jaar is sterk symbolisch geladen. Het verwijst naar het Bijbelse sabbatjaar, waar elke 7 jaar de aarde rust werd gegund. Het houdt de belofte in van bevrijding voor de planeet en voor al wat erop leeft.
7 Doelgroepen
Het programma richt zich tot 7 doelgroepen: gezinnen, bisdommen en parochies met het verbonden verenigingsleven, scholen, universiteiten en hogescholen, ziekenhuizen en gezondheidscentra, bedrijven en boerderijen, religieuze gemeenschappen en ordes.
7 Laudato Si'-doelen
Om duurzaam te worden in de geest van de Integrale Ecologie van Laudato Si', onderscheidt men 7 grote doelstellingen:
 |
1. Antwoord geven op de "Schreeuw van de Aarde": streven naar koolstofneutraliteit door het gebruik van fossiele brandstoffen te verminderen en over te schakelen naar hernieuwbare energie, inspanningen doen om de biodiversiteit te beschermen en te bevorderen, de toegang tot zuiver water voor iedereen te verzekeren, enz... |
 |
2. Antwoord geven op de "Schreeuw van de Armen": de verdediging van alle leven op aarde, en van het menselijk leven vanaf het begin tot de dood, met speciale aandacht voor kwetsbare groepen zoals inheemse gemeenschappen, migranten, kinderen die riskeren in slavernij terecht te komen, enz... |
 |
3. Ecologische economie: duurzame productie, eerlijke handel, ethische consumptie, ethische investeringen, divestment uit fossiele brandstoffen en elke economische activiteit die schadelijk is voor de planeet en de mensen, investering in hernieuwbare energie, enz... |
 |
4. Een eenvoudige levensstijl: een sober gebruik van materialen en energie, het vermijden van plastic voor eenmalig gebruik, overschakelen naar een meer plantaardig dieet en vermindering van vleesconsumptie, meer gebruik maken van het openbaar vervoer en vermijden van vervuilende transportmiddelen, enz... |
 |
5. Ecologische opvoeding: het herdenken en herontwerpen van leerplannen, de hervorming van onderwijsinstellingen in de geest van integrale ecologie, het creëren van ecologisch bewustzijn en actie, het bevorderen van ecologische keuzes van jongeren, leerkrachten, opvoeders en pedagogen, enz... |
 |
6. Ecospiritualiteit: het herstellen van een religieuze visie op Gods schepping, het contact met de natuurlijke wereld aanmoedigen in een geest van verwondering, lof, vreugde en dankbaarheid, het bevorderen van scheppingsgerichte liturgische vieringen, de ontwikkeling van ecologische catechese, gebed, retraites, vorming, enz... |
 |
7. Nadruk op betrokkenheid van de gemeenschap en op participatieve acties voor de zorg voor de schepping op lokaal, regionaal, nationaal en internationaal vlak: bevordering van belangenbehartiging en van campagnes die mensen opzetten, vanuit de nauwe band met de streek of het grondgebied en de plaatselijke ecosystemen, enz... |
Met een 7-sprong naar integrale ecologie
Met de campagne lanceert Ecokerk het Laudato Si’ Actieplatform ook in Vlaanderen.
We doen dat met het beeld van de 7-sprong. Niet als een wegwijzer die 7 verschillende richtingen uitwijst. Wél zoals in het bekende kinderliedje en -dansje: met 7 kwalitatieve sprongen die samen een geheel vormen.
Velen hebben de eerste sprongen al gedaan.
In 2015, het jaar waarin Laudato Si’ verscheen, schreven ruim 50 mensen voor Ecokerk over de duurzame keuzes, in hun persoonlijk leven, hun organisatie of bedrijf. Het blijven mooie en soms beklijvende getuigenissen. Je kan ze nog lezen op onze pagina's 'Het klimaat verandert ook mij'.
Op onze pagina’s van Klimaatnetwerk staan dan weer de concrete verhalen, vaak gegroepeerd, over de initiatieven van de bisschoppenconferentie en diverse bisdommen, parochies en kerkfabrieken, van jeugdbewegingen, nationale organisaties, zorginstellingen, katholieke scholen, congregaties, abdijen en gemeenschappen, en tal van lokale groepen. Onder hen ook onze lidorganisaties van het Netwerk Rechtvaardigheid en Vrede, die elk op hun terrein de realisatie van diverse van de 7 Laudato Si’-doelen als hun kerntaak beschouwen. Vaak gebeurt dit alles in samenwerking en in dialoog met de talloze initiatieven in de samenleving die de transitie naar een nieuwe, duurzame en sociaal rechtvaardige toekomst vorm geven.
Met al deze inspirerende en bemoedigende voorbeelden, zetten we een volgende stap.
#ik7mee
We nodigen gezinnen, lokale groepen en gemeenschappen uit om op hun beurt de 7-sprong te wagen en om in te tekenen op zo’n 7 jaar durend veranderingsproces.
Deel je engagement via ons online formulier. Vertel welke sprongen jullie al maakten, en welke sprongen jullie plannen voor de komende 7 jaar.
#ik7mee is nu al een groot, inspirerend trefpunt, met hartverwarmende verhalen over integrale ecologie die zichtbaar wordt in acties van mensen en hun gezin, organisatie, bedrijf, school of parochie.
Plant een Laudato Si’-boom
We zetten de actie die we vorig jaar startten, verder. Plant een fruit- of vruchtboom op een publiek toegankelijke plaats, waar de vruchten voor iedereen toegankelijk zijn. Maak zo symbolisch zichtbaar dat je meedoet met de 7-sprong, en dat je integrale ecologie als basis neemt van je handelen, spreken en vieren. Ondanks de beperkingen van de coronamaatregelen, vonden ruim 50 groepen de voorbije maanden de energie om een Laudato Si’-boom te planten. We hopen dat er nog heel wat zullen volgen. Download onze handleiding.
Zorg dat ook onze politici durven springen
Bij dit alles moeten we ons realiseren dat we de transitie niet kunnen reduceren tot de optelsom van individuele keuzes of inspanningen van groepen, organisaties, parochies en instellingen. We hebben ook een daadkrachtig en gedurfd beleid nodig, dat volop de kaart trekt van sociale rechtvaardigheid, vrede en het beveiligen van onze gezamenlijke toekomst.
Voor dat beleid is 2022 alweer een cruciaal jaar. In Europa moeten de Europese Green Deal en de klimaatwet verder vertaald worden in het ‘Fit for 55-pakket’, met afspraken op zowat alle beleidsdomeinen. En in eigen land moeten onze politici de Green Deal vertalen in een nieuw en samenhangend energie-en klimaatplan.
Op mondiaal vlak is er van 29/8 tot 10/9 de VN-top over biodiversiteit, in de Chinese stad Kunming. Het 'Akkoord van Kumming' moet voor de biodiversiteit worden wat het 'Akkoord van Parijs' is voor het klimaat. We steunen alvast de internationale petitie ‘Healthy planet, healthy people’ van de Laudato Si’ Movement die zich naar deze beleidsmakers richt.
In november staat de verhoging van de klimaatambitie weer hoog op de agenda van de VN-Klimaattop in Sharm el-Sheikh (Egypte).
Een sprong in het licht
Bovenstaand titeltje is een ongebruikelijk gezegde. Meestal spreekt men over ‘een sprong in het duister’. Volgens het woordenboek betekent dat: ‘iets doen waar men de gevolgen niet van kent’. Een waagstuk beginnen, dus.
Ook onze 7-sprong naar integrale ecologie is een waagstuk. En inderdaad kunnen we de gevolgen niet allemaal kennen. Maar het is géén sprong in het duister. Het is een sprong in het licht, in het hoopvolle toekomstperspectief waar we zo naar verlangen.
Het moment om oude, ingesleten gewoontes achter ons te laten, en iets nieuws te beginnen, is nù. Samen inzetten op de realisatie van de 7 Laudato Si’-doelen, doen we vanuit het geloof dat het nog niet te laat is om de toekomst te redden.
Meer dan ooit is dit een ‘Tijd voor schepping’, en worden we geroepen om als medescheppers aan het werk te gaan en de drie vitale relaties te herstellen: met God, met elkaar en met de aarde. Samen met vele medestanders kunnen we van onze zieke, mishandelde en gekneusde aarde Gods vruchtbare en gastvrije thuis maken, waar léven is voor al wat leeft.
Of zoals de Belgische bisschoppen het schreven in 2019: “We horen te weinig het goede en hoopvolle verhaal doorklinken dat het kan: de overgang naar een nieuw soort welvaart die het welzijn van alle volkeren op aarde ten goede komt. Het kan: als we armoede bannen, de aarde eerlijk delen, de economie hervormen, de natuur beschermen en met z’n allen gaan leven binnen de ecologische grenzen van een gezonde planeet.”
