Rolando A. Tuazon, die als priester en theoloog werkt in de Filippijnen, richtte in zijn lezing de blik op de diepere oorzaken van een echte politieke aardschok in zijn thuisland: de herverovering van het presidentschap door de beruchte Marcos familie tijdens de recente verkiezingen van 9 mei 2022.
Deze verkiezingsoverwinning werd voorafgegaan door een massieve disinformatiecampagne, waardoor de verschrikkingen van het vorige Marcosregime succesvol uit het volksgeheugen werden gewist.
People Power Revolution
In 1972 trok de regerende president Ferdinand Marcos alle macht naar zich toe door in de Filippijnen een ‘militaire noodtoestand’ op te leggen. Marcos zou de komende 15 jaar regeren als dictator. Dit was één van de donkerste pagina’s in de geschiedenis van het land, gekenmerkt door opzijzetten van grondwettelijke vrijheden, grootschalige schending van mensenrechten, stijgende armoede, en brutaal uitschakelen van alle oppositie tegen het Marcosregime. Toen de oppositieleider Benigno Aquino in 1983 werd vermoord, begon het verzet van de bevolking tegen het Marcosregime te groeien. Dit culmineerde in de vreedzame ‘People Power revolutie’ van 1986, een geweldloze massale demonstratie die ertoe leidde dat Marcos definitief uit de macht werd ontzet. Onder de Filippijnen die de straat optrokken waren vele priesters, nonnen en seminaristen, die gehoor gaven aan de oproep van kardinaal Jaime Sin om vreedzaam publiek te gaan demonstreren. In historische terugblik is het duidelijk dat de mobilisatie van de katholieke kerk een cruciale rol speelde in het slagen van de ‘People Power revolutie’.
Het onvoorstelbare gebeurt
Wanneer in 2021 Ferdinand Marcos Jr. – zoon van de voormalige dictator – zich kandidaat stelde voor de nakende presidentsverkiezingen, verbrak de Filipijnse katholieke Kerk haar decennialange positie van politieke neutraliteit. Duizenden priesters, bisschoppen, dekens en nonnen gooiden alles in de strijd in een campagne om de Filipijnse bevolking ervan te overtuigen voor de tegenkandidaat Maria Leonor Robredo te stemmen. Marcos’ desinformatiecampane over de ‘goede oude dagen’ van zijn vaders regime, en zijn weigering zich voor de misdaden van zijn familie te excuseren, werden aan de kaak gesteld. Het doel was een grote ‘katholieke’ stem voor elkaar te krijgen op 9 mei – hypothetisch een krachtige mogelijkheid in een land met 86% katholieken. In plaats daarvan gebeurde het onvoorstelbare: Ferdinand Marcos Jr. won met een 59 % meerderheid – de eerste met meerderheid verkozen president sinds de ‘People Power Revolutie’ van 1986. Politieke aardschok
De ‘succesfactoren’ die de verkiezingsoverwinning van een politicus als Marcos Jr. verklaren zijn treurig vertrouwd: grootschalige verspreiding van ‘fake news’ via social media platforms, betaling van smeergelden aan politici op diverse bestuursniveaus, electorale fraude… Maar ook de desillusie van de gewone burger met de huidige generatie politici, waardoor kiezers wel heil zien in het beleid van een ‘sterke man’. Allemaal factoren die de Filipijnse Kerk zouden kunnen excuseren voor het falen van haar oppositiecampagne. Ze kon gewoon niet genoeg gewicht in de schaal leggen. En toch. In 1986 slaagde de katholieke Kerk erin het politieke tij te keren. Hoe komt het dat de invloed van de Kerk zo sterk is teruggelopen in een land met 86% katholieken, vragen Filipijnse priesters zoals Tuazon zich af. Waar zijn we van het volk vervreemd geraakt?
Is de Kerk te veel bezig met zichzelf?
De verkiezingscatastrofe van 2022 dwingt de Filipijnse Kerk tot zelfonderzoek. Tijdens zijn lezing kon Tuazon enkele conclusies voorleggen van bevragingen en gespreksgroepen binnen de Filipijnse Kerk:
- Weliswaar zetten we ons in voor mensen in de marge van de samenleving met onze liefdadigheidsacties, maar we doen niet genoeg inspanningen om de onrechtvaardige structuren in de samenleving die mensen arm maken, aan te klagen en te keren.
- We hebben wel een maatschappelijk programma, maar we doen te weinig moeite om te ontdekken wat de precieze noden én de eigen visie van mensen in de periferie zijn. We laten ons alternatief maatschappijbeeld en onze projecten zelden controleren door de ervaringsexperts – de gemarginaliseerden. We zijn in eerste instantie bezig met onszelf.
- We zijn een kerk van de middenklasse geworden. Vanuit onze middenklasse positie behandelen we mensen in de marge quasi alleen als ontvangers van ‘goede werken’. We behandelen hen zelden als bondgenoten.
- We zitten met een verkeerd beeld van de scheiding tussen Kerk en staat. Deze scheiding betekent niet dat we ten allen tijde moeten zwijgen over politieke en maatschappelijke hangijzers. In een samenleving waar mensenrechten vertrappeld worden, corruptie hoogtij viert en de waarheid verdraaid wordt door ‘fake news’ en desinformatie, hebben we de plicht als Kerk een tegenstem te bieden.
Het inzicht dat de Filipijnse Kerk moet winnen uit de verkiezingscatastrofe van mei 2022, volgens Tuazon, is dat zij zich zonder voorbehoud moet scharen achter de gemarginaliseerde groepen in de samenleving. Ze moet – in de beste zin van het woord – een Kerk van de armen worden. De Kerk wordt haar christelijke missie ontrouw wanneer ze niet de mouwen opstroopt en zich allieert met de grassroots bewegingen in de Filipijnen die druk zetten op een reële transformatie van de samenleving. De Kerk mag zich niet langer afzonderen in een ivoren toren maar moet integendeel ‘verhuizen’ naar de plaatsen waar de gemarginaliseerden knokken voor een waardig leven, en zich laten bevruchten door hun perspectief op wat er scheef zit in de samenleving, en hoe je dat kan beginnen te corrigeren. Ze moet zich inspannen deze groepen de nodige middelen in handen te geven zodat ze zélf voortrekkers kunnen worden in het bouwen van een menswaardige en solidaire samenleving.
Over de auteur
Rolando A. Tuazon is Filipijns priester, en werkt in zijn thuisland als docent en voorzitter van de filosofiefaculteit van de Saint-Vincent School of Theology. Sinds kort werkt hij als uitvoerend directeur van het Philippine Action for Community-Led Shelter Initiatives Inc. Een project dat hij mee heeft uitgebouwd sinds 2018. Terug naar het overzicht van de verschillende bijdragen.
Meer weten over deze voordracht van Rolando Tuazon, contacteer Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. of Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.
