De voormalige Benedictijnenabdij van Vlierbeek is gelegen in het groene deel van de deelgemeente Kessel-Lo ten noordoosten van Leuven. Ze ligt dicht bij het provinciedomein van Kessel-Lo, met zijn grote vijvers, een openluchtzwembad, een rolschaatspiste, een terrein voor minigolf, tennispleinen en meer.
Zeven eeuwen lang vormde de Abdij het kader voor het dagelijkse leven van de benedictijnermonniken van Vlierbeek. Met het afschaffen van de kloosters maakte de Franse Revolutie in 1797 er een einde aan het kloosterleven.
Trefpunt en veelzijdige bedrijvigheid
De site bekleedt een voorname plaats binnen de cultuur- en kunstgeschiedenis van het oude Brabant.
Bezoekers genieten van de bijzondere sfeer van de tuinen, de monumentale kerk en de merkwaardige kloostergebouwen. Wandelaars, fietsers en wijkbewoners genieten op het terras van de herberg van de gastvrijheid, zoals die doorheen de eeuwen tot de taken van de Abdij behoorde.
De Abdij is nu het centrum van de parochie Onze-Lieve-Vrouw van Vlierbeek. De Abdijkerk en de pastorij in het oude Gastenkwartier zijn de belangrijkste gebouwen voor de plaatselijke geloofsgemeenschap.
Andere delen van de voormalige Abdij zijn of worden herbestemd: het Nieuw Abtskwartier waarvoor recent een bestemming gevonden werd en dat in de kelder de Chiro van Vlierbeek huisvest, het Oude Abtskwartier, betrokken door een architectenbureau dat onder andere de restauratie van de Abdij uitwerkt, een boerderij, woningen en schoolklassen.
De abdij is ook de thuishaven van diverse organisaties en verenigingen.
Omringd door velden
Waar de Abdij van het Park bij Leuven zich laat verbinden met het element “water”, omwille van zijn grote vijvers, de Sint Geertruiabdij in Leuven met het element “vuur”, omwille van het herrijzen uit de verwoestingen van de beide wereldoorlogen, de Abdij Keizersberg met het element “lucht”, omwille van zijn ligging op de heuvel naast de stad, laat de Abdij van Vlierbeek zich verbinden met het element “aarde”, omwille van zijn ligging te midden van velden en akkers.
Negenhonderdste verjaardag
In 2025 viert de Abdijsite van Vlierbeek haar negenhonderdjarig bestaan.
De aandacht zal hierbij specifiek uitgaan naar vier clusters:
- Erfgoed: de materiële getuigen van het Vlierbeekse (abdij)leven
- Groen: de tuinen, de vijvers en het landschap rondom de Abdijsite
- Spiritualiteit: in het kader van de Benedictijnse erfenis
- Ontmoeting: de Abdijsite als een ontmoetingsplaats voor velen
Masterplan Abdij Vlierbeek
De komende jaren zal getracht worden verschillende projecten van het Masterplan Abdij Vlierbeek te realiseren, dat begin 2018 goedgekeurd werd door de Stad Leuven en de Kerkfabriek O.L.V. Vlierbeek, ter versterking van de Vlierbeekse gemeenschap:
- Opwaardering van de Engelsche Hof, de landschappelijke tuin voor het Gastenkwartier en het Nieuw Abtskwartier
- Herstelling van de historische Eilandtuin en de naastgelegen historische toegang tot de Abdij vanuit Linden
- Vergroening van de Zuiderpoort, toegang tot het kerkhof en de ganse Abdijsite, en heraanleg/vergroening van het kerkhof en de parking
- Onderzoek naar de historische tuinen en restanten van muurmassieven in de ondergrond, om zicht te krijgen op de grotere tuinstructuren om de toekomstige projecten beter te plannen
- Onderzoek of de historische vijvers en/of de natte graslanden, ten noorden van de Abdij, kunnen gereconstrueerd worden, rekening houdend met het nabijgelegen waterwinningsgebied
- Het Agentschap Natuur en Bos kende een Projectstudie Natuur toe voor de huisvesting van vleermuizen in de krocht in de pastorijtuin en in de kelders van het Oud Abtskwartier
- Voor de restauratie van het Oud Abtskwartier (Koetshuis en Pandgang) en het Nieuw Abtskwartier (interieur) is eind 2020 groen licht gegeven. Beide restauraties zouden tegen de viering van 900 jaar Abdij in 2025 afgerond zijn.
De vereniging, die naast de kerkfabriek en de stad Leuven het nauwst bij de zorg voor het onroerende, roerende en groene erfgoed van de Abdij betrokken is, is de Heemkundige Kring Vlierbeek vzw. Zij helpt ook een draagvlak voor restauratiewerken te creëren.
Ecokerk Vlierbeek
Ecokerk Vlierbeek is werkzaam sinds september 2018.
Het is de bedoeling om een Vlierbeekse gemeenschap te vormen, die tracht zo bewust en respectvol mogelijk duurzaam om te gaan met haar leefomgeving, zoals de Encycliek Laudato Si' dat bedoelt met de woorden “integrale ecologie”. Het gaat dan zowel om de wijkbewoners als het prachtige groen in en rond de Abdij.
Wat de technische kant betreft, werd voor de Abdij nog geen volledig klimaatplan - zoals door Ecokerk beoogd- opgesteld, maar passen verscheidene reeds uitgewerkte elementen en elementen in ontwikkeling in een dergelijk plan.
Wat de ecospiritualiteit betreft, wordt jaarlijks gezorgd voor inspirerende vieringen tijdens de Scheppingsperiode van september.
Ecokerk Vlierbeek nodigde begin 2019 Karel Malfliet uit om in de Abdij een lezing te geven over de klimaatconferenties, spiritualiteit in samenhang met ecologie, en de initiatieven van het Netwerk Rechtvaardigheid en Vrede en Ecokerk. Enkele artikels werden gepubliceerd in Kerk & Leven.
De nieuwe campagne van Ecokerk “Met een 7-sprong naar integrale ecologie” zetten we in Vlierbeek ook met diverse andere initiatieven neer.
Tuin van de Vrede
Als Ecokerk Vlierbeek namen we het initiatief om binnenkort te voorzien in een Tuin van de Vrede binnen de Abdij. We verwijzen hier naar wijlen Jef Smeyers, em. hoogleraar Nederlandse letterkunde aan de Facultés Universitaires St.-Louis in Brussel en docent aan het Sint-Lucasinstituut, die in 1944 in zijn lied "Onze Lieve Vrouw van Vlierbeek" schreef: "Stille abdij waar rust en vrede door de groene dreven zweeft".
Deze Tuin van de Vrede zal iedereen uitnodigen tot bewustwording van die wezenlijke en broodnodige waarde, die vrede voor de mens betekent en die voor zoveel mensen op de wereld echt niet vanzelfsprekend is. Hij nodigt ook uit tot weldoend en helend genieten van alle groen en de natuur binnen de Abdijmuren en zo tot bewustwording van de noodzaak duurzaam, respectvol en zorgzaam om te gaan met de leefomgeving, dus met de medemensen en de aarde.
Wijkboomgaard
Wijkboomgaard Vlierbeek is een groep vrijwilligers uit de buurt van de Abdij. Sinds 2015 beheren ze samen de hoogstamboomgaard.
In februari ging de boomgaardwerking in op de uitnodiging van ECOKERK en Netwerk Rechtvaardigheid en Vrede, ter gelegenheid van de vijfde verjaardag van de encycliek Laudato Si’, om een fruitboom te planten en zo symbolisch uitdrukking te geven aan het engagement om het appel van Laudato Si’, namelijk het uitdragen van integrale ecologie en respectvol en zorgzaam om te gaan met zijn leefomgeving, ernstig te nemen.
Er werden in de boomgaard zeven nieuwe fruitbomen geplant, waaronder onze Laudato Si’-boom, een Cydonia oblonga Leskovacs, een kweepeer-variant met grote gele vruchten.
Opvang en benutting van regenwater
Aansluitend bij het project Wij(k)water van het Gents MilieuFront, in samenwerking met diverse partners waaronder Ecokerk, trachten we ook in Vlierbeek de waterkringlopen te sluiten en de kostbare grondstof water efficiënt in te zetten.
Het geheel van de Abdijgebouwen omvat een aanzienlijk aantal grote en kleine daken, die veel regenwater opvangen. Het opvangen van dit regenwater en het hergebruik is een belangrijk aandachtspunt bij elk nieuw restauratiedossier. De bedoeling is om eventueel overtollig water naar de historische Eilandtuin te leiden.
Groenbeheer met Natuurpunt Vlierbeek
Het groen rond de Abdij wordt sterk in handen genomen door de gedreven en onderlegde medewerkers van Natuurpunt Vlierbeek. Tot 60 vrijwilligers werken geregeld mee op een beheeractiviteit. Geregeld houden zij een natuurgidsactiviteit.
Samen met een aantal partners, waaronder de medewerkers van het provinciedomein, trekken ze het proces rond de opmaak van een natuur- en erfgoedbeheerplan voor de gehele zone van het beschermde dorpsgezicht rond de Abdij.
Bijenhal
Sinds 2011 is er een bijenhal in de boomgaard op de Abdijsite gevestigd, en is er een imker actief. Er staan gemiddeld 12 bijenkasten. In het voorjaar vliegen de bijen uit naar de fruitbomen in de boomgaard en vanaf midden juni naar de talrijke lindebomen op de Abdijsite.
Studio's voor kwetsbare jongeren
Het Nieuw Abtskwartier van de Abdij ondergaat de komende drie jaar, met financiering van de stad Leuven en het Agentschap Onroerend Erfgoed, een grondige restauratie en krijgt een nieuwe bestemming. De Kerkfabriek gaat er elf studio’s laten inrichten voor jongvolwassenen in een kwetsbare situatie. De restauratiewerken zullen ongeveer drie jaar tijd vergen.
Het gaat om huisvesting voor jongvolwassenen tussen 16 en 25 jaar, waarbij een mix beoogd wordt tussen jongvolwassenen met een kwetsbaar profiel en jongvolwassenen die al steviger in het leven staan. Het zal een plek zijn waar beide groepen zich kunnen thuis voelen en die ook verbinding maakt met alle organisaties en mensen actief op de Abdijsite.
De partners van Mind the Gap Leuven, een coalitie van verschillende organisaties die dak- en thuisloosheid van jongeren wil aanpakken, zullen deze jongeren ondersteunen. Als partner van de Europese en internationale A Way Home beweging is Mind the Gap een collectief van organisaties uit sectoren van hulpverlening, justitie, vrije tijd en tewerkstelling. De Wissel vzw is één van de initiatiefnemers en een actieve partner binnen de beweging. Vanuit haar ervaring in residentiële jeugdhulpverlening zal De Wissel het huisvestingsproject in het Nieuw Abtskwartier mee helpen uitbouwen.
Het initiatief kadert binnen het Leuvense actieplan tegen dak- en thuisloosheid.
De kerkfabriek is vanuit haar sociaal engagement en in lijn met de historische opdracht van een abdij begaan met het lot van kwetsbare groepen in de maatschappij.
Onze Abdij krijgt er zodoende weer een waardevol sociaal toekomstperspectief bij. Daarmee getuigt Vlierbeek en haar schitterende, aangename, groene en rustige Abdij verder van solidariteit met Leuvense gemeenschap en van haar inzet voor een 7-sprong naar integrale ecologie.
Andrà tutto bene! Alles komt goed!
Jo T’Jampens
Ecokerk Vlierbeek
Lid Grootouders voor het Klimaat
