Piet Spanhove

Groepsactie graag!

Vijfentwintig jaar geleden reflecteerden we met een groep jongeren over onze consumptiepatronen in het Noorden. We concludeerden in het bezinningsboekje van Chirojeugd-Vlaanderen bij de vastencampagne van Broederlijk Delen: “… Tja, dan zullen we maar dringend een tweede aardbol moeten bij maken. Want één is niet genoeg…”.

Onlangs sneerde paus Franciscus, in New York, op de zeventigste algemene vergadering van de VN, dat de machtige landen met hun verlangen naar geld en macht de natuurlijke rijkdommen vernietigen. Hij verbindt dit direct met de armoede in de wereld.

Vandaag zien we bij heel wat jonge mensen een actief bewustzijn rond duurzaamheid. Net zoals oude namen – Jules, Marcel en Louise – komen ook beproefde recepten uit mijn grootmoeders tijd terug. Herstellen, helpen, buurten, doorgeven en delen, heten nu repair café, letsen, cohousing, upcycling en sharing. Dat deze waarden (op)nieuw onder de zon komen, is een bewijs van hun duurzaamheid. Dat is erg hoopgevend. Toegegeven, het zijn soms kleine initiatieven die de vooral stedelijke en welopgeleide bakermat mogen ontgroeien. Maar duurzaam is wel de lijn. En dat is niet enkel waardevol, het is pure levensnoodzaak. Niet voor mij, maar voor mijn kleinkinderen. Die nota bene nog moeten komen. Daarom wil ik mee ijveren voor een planeet waar ze nog gezond en wel mogen groeien.

Ik waag me hier publiek liever niet aan een lijstje van concrete actiepuntjes die ik pleeg. Misschien omdat mijn checklist niet indrukwekkend genoeg is? Of omdat sommige attitudes zo evident geworden zijn? Zo, bijvoorbeeld, dat ik het, na vijftien jaar sporen naar Antwerpen en Brussel, eerder als een straf ervaar als ik een zeldzame keer voor woon-werkverkeer de auto moet nemen om materiaal te vervoeren. Die evidente keuze voor openbaar vervoer kwam er niet vanzelf, maar door het gewoon te doen. Dat lijkt mij een belangrijke sleutel: praat er niet te veel over, begin er aan. En, geïnspireerd door de evangelische wijsheid ‘de gerechtigheid niet te beoefenen alleen voor het oog van de mensen’ (Mt. 6,1), hou ik mijn linkerhand liever in de broekzak.

Die lijstjes met actiepuntjes zijn me trouwens iets te vingerwijzend. Ik weet onderhand wel dat ik, tandenpoetsend, mijn kraantje moet dichtdraaien… Pijnpunt daarbij is dat de schuld of verantwoordelijkheid te veel bij de individuele burger wordt gelegd. Dat leidt af en sust. Missen we zo de stap niet om structureel te werken? Wat kan mijn 11.11.11-fietsplaatje ‘weer een auto minder’ op tegen een Duitse dieselgate?

Net daarom is het voor mij belangrijk om in groep of gemeenschap te opereren en niet te blijven steken bij het individuele ‘burgerschap’. Dit is geen pleidooi tegen het persoonlijke engagement, maar wel om dit samen te brengen en te bundelen. De schakels maken de ketting sterk. Er rijden gelukkig heel wat 11.11.11-fietsplaatjes rond. En als groep heb je maar zeggenschap aan verantwoordelijken en overheden, als je op jouw schaal ook zelf consequent verantwoordelijkheid opneemt. Daarom is het voor mij erg motiverend om met onze basisgroep al dertig jaar lang één procent van ons loon op zij te leggen voor organisaties als Welzijnszorg die op structurele basis armoede en ongelijkheid bestrijden.

Voor mij is de zorg voor de aarde onlosmakelijk verbonden met ijveren voor vrede en meer sociale rechtvaardigheid. In de gemeenschappelijke strategische oriëntaties van Broederlijk Delen en Studio Globo benadrukken we dat de sociale rechtvaardigheid als essentiële component van duurzaamheid niet mag vergeten worden. De zorg voor milieu én mens moet in een all-in-pakket. Dat wordt ook beaamd door onze kerkvorst – zijn naam Franciscus waardig - die aan de verzamelde wereldleiders benadrukt: "Een egoïstische en grenzeloze dorst naar macht en welvaart leidt zowel tot misbruik van de aanwezige natuurlijke rijkdommen als tot de uitsluiting van de zwakkeren en de kwetsbaren".

Structurele maatschappelijke verandering: daar komt het op aan. Maar dat is een werk van lange adem en vraagt ook een geduldige opbouw. Van jongs af aan. Een levenshouding van verbondenheid en solidariteit zaaien en groeikracht geven. Kinderen en jongeren uitdagen en stimuleren tot een respectvolle open houding, positief leren omgaan met diversiteit, prikkelen tot verbondenheid.

Saved by the bell Dat brengt me bij mijn job, bij Studio Globo. Daarover krijg ik soms wel eens de vraag “En, ben jij nog altijd bezig met die klein mannen?” Volmondig antwoord ik dan: ja. Want, dat is investeren in de toekomst. Studio Globo zet vooral in op de samenwerking met de opvoeders en leerkrachten van die ‘klein mannen’. Ook dat is een kwestie van bestendiging. Duurzame ontwikkeling vertalen we in bruikbare, actieve en creatieve werkvormen. Zo loopt er momenteel in secundaire scholen een traject ‘Climate Challenge @school’. Een delegatie van leerlingen uit de deelnemende scholen springt mee op de klimaattrein naar de internationale manifestatie op 29 november in Parijs n.a.v. de klimaattop.
Om de leerkrachten een hart onder de riem te steken, nemen wij op 5 oktober deel aan de internationale dag van de leraar. Met een brede belactie www.savedbythebell.be voegen we een dimensie toe: laten wij als leerkrachten, het schouderklopje dat we krijgen, delen met onze collega’s in het Zuiden. Want samen werken we – grenzeloos en tegelijk in Noord en Zuid – aan een duurzame toekomst voor onze planeet en onze kleinkinderen die ze zullen bewonen.