Wegwijzer duurzaam vastgoed in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest

Gebouwen zijn verantwoordelijk voor 40% van ons energieverbruik en dat resulteert in ongeveer 36% van onze broeikasgasuitstoot.
Een belangrijke doelstelling van de Europese Green Deal is dan ook dat gebouwen in 2050 klimaatneutraal moeten zijn.

Onze overheden zetten deze doelstelling om in regelgeving. Ze zorgen ook voor toegang tot deskundige ondersteuning en financiële steun.

Deze wegwijzer is wat het woord zegt: we bieden een overzicht van wat er wettelijk moet, en helpen je op weg om technische en financiële steun te vinden.
Omdat de sector nog volop in beweging is, zullen we deze pagina's ook regelmatig updaten en informatie toevoegen.

In het algemeen is de nieuwe website van Leefmilieu.brussels een goede, overzichtelijke en handige startplek voor al je vragen. Hieronder zetten we enkele van hun pagina's in de kijker.

Snel naar:

• Wettelijke verplichtingen in het Brussles Hoofdstedelijk Gewest
  • residentiële gebouwen  
  • niet-residentiële gebouwen  
• Expertise en advies  
• Groene energie  
• Ecologisch bouwen, duurzame en circulaire materialen   
• Financiële steunmaatregelen voor renovatie en groene energie   

Wettelijke verplichtingen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest

Residentiële gebouwen

Energieprestatiecertificaat

De regelgeving rond het energieprestatiecertificaat (EPC) (hetzelfde bij niet-residentiële gebouwen) bestaat uit drie luiken

• Het luik technische EPB-installaties voorziet een minimaal niveau voor de energie efficiëntie van verwarmings- en airconditioningssystemen.
• Het tweede luik gaat over de EPB-eisen die moeten nageleefd worden wanneer aan een gebouw handelingen (EPB-werkzaamheden) worden uitgevoerd die vergunningsplichtig zijn
• Tot slot werkt Brussel ook met energieprestatie van gebouwen (EPB-certificaten) die verplicht zijn bij verkoop of verhuur van de woning.

Voor het opstellen van de EPB-certificaten moet je contact opnemen met EPB-certificateurs voor woonheden.

Er is nog geen renovatieverplichting in Brussel. Er is wel een plan in de opmaak om elke woning te verplichten tegen 2050 een EPB-score van C+ te hebben.

Vergunning en meldingsplicht

Stedenbouwkundige vergunning

Wie een gebouw wil bouwen, te verbouwen, afbreken, of een terrein wil gebruiken voor bepaalde types activiteiten, of het gebruik of de bestemming van een al dan niet bebouwd terrein te wijzigen, heeft een stedenbouwkundige vergunning nodig. Soms ben je hiervan ook vrijgesteld. Hiervoor kan je best terecht bij de Dienst Stedenbouw van je gemeente.

Voor alle informatie over stedenbouwkundige voorschriften in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest kan je terecht op de website van Homegrade Brussel.

Op de website van Stedenbouw Brussel vind je ook de gewestelijke stedenbouwkundige verordening, een verzameling van algemene regels en voorwaarden voor de ruimtelijke ordening in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

OpenPermits.brussels is een gewestelijke website die als doel heeft informatie te verspreiden over aanvragen voor stedenbouwkundige vergunningen en milieuvergunningen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Milieuvergunning

Wie gaat bouwen of renoveren, is onderworpen aan een milieuvergunning. Meer info vind je op de pagina 'Verplichtingen en vergunningen' van Leefmilieu.brussels

• Er zijn algemene voorwaarden voor beheer van energie, parkings, geluid, afval, afvalwater, regenwater, natuur en bouwwerven.
  Belangrijk zijn onder meer het stuk over verplichtingen voor afbraak, verbouwingen en voorafgaande sanering, evenals de stukjes over het beheer van regenwater, over bescherming van de natuur, of over parkeerplaatsen en fietsenstallingen.
• Er zijn ook specifieke voorwaarden voor wie een bedrijvigheid ontwikkelt, een openluchtparking heeft, enz...

Asbest

Een ouder gebouw bevat misschien nog asbest. Als het materiaal in goede staat is, kunt u het laten zitten. Het verwijderen zonder voorzorgen is gevaarlijker dan het te behouden.
Als het materiaal in slechte staat is, dan is het verstandiger het te laten verwijderen. Het is echter niet verplicht. Als de asbesthoudende materialen broos of in slechte staat zijn, moeten ze worden verwijderd of ingekapseld.

De wetgeving vereist de verwijdering van asbest elke keer dat de werken de asbesthoudende toepassingen aanroeren of dreigen aan te roeren.

Het opstellen van een nauwkeurige asbestinventaris is verplicht voor de volgende werven:

• sloping van een gebouw of kunstwerk met een oppervlakte van meer dan 500 m²;
• verbouwing met een oppervlakte van meer dan 500 m²;
• verwijdering of milieuvergunning.

Alle info en documenten kan je vinden op de betreffende pagina op Leefmilieu.brussels

Andere wettelijke regels 

Op notaris.be/wonen vind je  een zeer bruikbaar overzicht van diverse andere juridische aspecten van wonen, huren, verhuren, bouwen en renoveren, erfpacht en recht van opstal, lenen en verzekeren, enz...

Lees op deze pagina's zeker ook de bijdrage over verzekeringen. Er is immers geen enkele wettelijke verplichting om je als eigenaar tegen brand of waterschade te verzekeren, of om te beletten dat je pand onderverzekerd is. Belangrijk genoeg om er voldoende aandacht aan te schenken.

Niet residentiële gebouwen

Energieprestatiecertificaat

Net als bij residentiële gebouwen, bevat de EPB-regelgeving drie luiken.

• Het eerste luik is in verband met EPB-verwarming en klimaatregeling die een reeks verplichte controles voorziet die uitgevoerd moeten worden door een erkende professional voor het milieu, veiligheid en comfort.
• Het tweede luik is in verband met EPB-werkzaamheden. Dit staat in verband met de EPB-eisen die garantie stellen voor een hogere energie efficiëntie en een gezonder binnen levensklimaat. Bij elke renovatie-/bouwwerken waarbij een bouwvergunning verplicht is, dient men aan de EPB-eisen te voldoen.
• Tot slot is er de verplichting tot EPB-certificatie.
  Voor kantoren die meer dan 500 m2 in beslag nemen is in Brussel de verplichting om een EPB-certificaat op te stellen bij verkoop of verhuur van het gebouw.

De lijst van EPB-certificateurs voor tertiaire eenheden, kan je hier vinden.

Voor meer informatie kan je terecht op: https://leefmilieu.brussels/pro/wetgeving/verplichtingen-en-vergunningen/epb-certificaat-wooneenheid-en-tertiaire-eenheid

Plan voor Lokale Actie voor het Gebruik van Energie (PLAGE)

Stichtingen of vzw’s die een groot gebouwenpark bezitten (meer dan 100 000 m3), zijn verplicht om een Plan voor Lokale Actie voor het Gebruik van Energie (PLAGE) te hebben.
Voor meer informatie kan je ook terecht in de brochure.

Ook vrijwillig kan een PLAGE worden opgesteld. Hierbij geeft Leefmilieu.brussels een leidraad, opgedeeld in zes fasen. Afhankelijk van het gebouw kun je op verschillende deskundigen beroep doen.

Expertise en advies

Gratis advies voor je gebouw

Op de pagina's rond advies en begeleiding van Leefmilieu.brussels, vind je een lijstje van organisaties die gratis gepersonaliseerde begeleiding geven voor technische, administratieve, financiële of menselijke behoeften in verband met bouwen en verbouwen. Sommige richten zich enkel tot particulieren.

EnergyPack

Het EnergiePack geeft kmo’s en social-profitorganisaties gratis professionele steun om hun gebouw energiezuiniger te maken. Voor social-profitorganisaties -waaronder de eigenaars van kerkelijk vastgoed- gebeurt dit door Bruxeo

Architecten

Deskundig renovatieadvies kan je evident ook krijgen van gespecialiseerde architecten. Een overzicht (in Vlaanderen en Brussel) kan je vinden op https://www.renovatieadvies.be/vind-hier-de-architect-die-u-kan-helpen/.

In Brussel kan ook terecht bij het Netwerk Wonen, waar een aantal verenigingen architecten en deskundigen inzetten voor renovatie-advies.

Groene energie

Lees zeker ook de pagina "Groene energie" bij onze "Tips per thema"

Investeren in zonnepanelen

Vooraleer te investeren in zonnepanelen of een zonneboiler, kan je de zonnekaart van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest raadplegen om meer te weten te komen over de geschiktheid van je dak.

Op Zonnepanelen.net vind je heel wat actuele info, en een lijst van installateurs die je kan vergelijken en bij wie je offertes kan aanvragen.

Zonnepanelen renderen het best, als je je verbruik zo goed als mogelijk laat samenvallen met de uren waarop er daglicht is. Dan beperk je de hoeveelheid stroom die je moet injecteren op het net, en de hoeveelheid die je er na zonsondergang weer moet afhalen. Je vermijdt verbruikspieken op het net, en betaalt zo minder capaciteitstarief.

Soms heeft het zin om ook te investeren in een thuisbatterij. Zo ben je na zonsondergang minder afhankelijk van stroom van het net en bespaar je elektriciteitskosten. Met een simulator kan je met jouw productie- en verbruiksprofiel je terugverdientijd simuleren.

In Brussel kan je voor de productie van groene stroom met je zonnepanelen of warmtekrachtkoppelingsinstallatie ook Groenestroomcertificaten krijgen. De informatie daarover staat op de website van Brugel.

Energie delen en energiegemeenschappen

Ook in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest is het sinds 2022 wettelijk mogelijk voor burgers, bedrijven en overheden om zich te verenigen voor het gezamenlijk uitvoeren van activiteiten zoals energieproductie, lokaal verbruik van hernieuwbare energie, aanbieden van oplaadpunten voor elektrische voertuigen, energievoorziening enz... 

Wie aan energiedelen doet, en op die manier helpt aan gezamenlijk zelfverbruik, geniet van preferentiële netwerktarieven.

De speciale website van Brugel, geeft de nodige info, en enkele brochures die je kan downloaden

• Je kan dit doen via energiedelen voor wie onder hetzelfde dak huist (bvb appartementsgebouwen of gebouwen met meervoudig gebruik)
• Via peer-to-peer handel, waarbij je je stroomoverschot verkoopt aan een andere verbruiker
• Via een energiegemeenschap
  Er zijn drie types energiegemeenschappen:
  • de energiegemeenschap van burgers,
  • de hernieuwbare-energiegemeenschap
  • de lokale-energiegemeenschap.

Een 'Facilitator Energiedelen en Energiegemeenschappen' ondersteunt initiatiefnemers die zo'n project willen opzetten. 

Nuttige info over groene energie, installateurs, enz...

De pagina 'Groene energie' van Leefmilieu.brusssels, biedt een handig overzicht voor wie nadenkt over zonnepanelen, zonneboilers, warmtepompen, geothermie, stadswindmolens of warmtekrachtkoppeling.
Je vindt er niet alleen nuttige info over het hoe, waarom en wanneer van deze keuzes, maar ook een doorverwijzing naar de erkende installateurs.

Ecologisch bouwen, duurzame en circulaire materialen

De economie zoals we die na de Industriële revolutie, en vooral na de tweede wereldoorlog ontwikkelden, steunt op een groot gebruik van energie en materiaal. In een lineair model, worden grondstoffen gebruikt, en komen ze na verloop van tijd op de afvalberg terecht. Zo'n 30-40% van onze afvalberk komt uit de bouw.

In de economie van de toekomst, worden de materiaalkringlopen gesloten. Ook dat maakt deel uit van het Europees beleid.

De afgelopen jaren ontwikkelde zich een uitgebreide recyclagesector, ook in de bouw. Toch is dit nog niet altijd 'circulair' te noemen. Zo worden bijvoorbeeld bij de sloop van oude gebouwen, de bakstenen niet snel hergebruikt, maar vermalen voor andere toepassingen. Dat is jammer, want voor de productie ervan, waren grondstoffen, energie en CO₂-uitstoot nodig. Voor het nieuw gebouw dat in de plaats komt, zijn dan nieuwe stenen nodig, die weer grondstoffen, energie en CO₂-uitstoot veroorzaken.

Je kan ook kiezen voor aantal natuurlijke bouwmaterialen, waarvoor geen CO₂-uitstoot nodig was, maar die integendeel tot stand kwamen door opname van CO₂ uit de lucht. Denk aan hout, of isolatie met stro of hennep. Door ze te gebruiken, zorg je dat die opgenomen CO₂ ook jarenlang wordt vastgehouden door je gebouw. 

Duurzaam vastgoed is daarom niet alleen energetisch zuinig en met gebruik van groene energie, maar ook met gebruik van ecologische materialen, en meer en meer ook vanuit de logica van de circulaire economie. In principe zouden alle bouwmaterialen herbruikbaar moeten zijn, zodat een gebouw na vele jaren dienst weer kan ontmanteld worden, en alle materialen via hoogwaardige recyclage opnieuw hun weg vinden naar de nieuwe constructies.

• Een goed startpunt voor al deze thema's is Ecobouwers.be.
• Binnen het Brussels gewest is buildcircular.brussels/nl/circulair-bouwen de plek waar je kan starten, ook voor het vinden van circulaire bedrijven.
• Op Vlaanderen Circulair, vind je alles over de omslag naar een circulaire economie, en ook een pagina over circulair bouwen.
• Bij VIBE, het Vlaams Instituut voor Bio-Ecologisch bouwen en wonen, vind je info over gezond en milieuverantwoord bouwen en wonen. Daar ontdek je ook de EcoBouwgids. Die reikt aannemers, ontwerpers, handelaars, producenten, advies en info aan.
• C-Bouwers is een platform voor al wie geïnteresseerd is in circulair bouwen en de principes ervan wil omzetten naar de praktijk. 
• Op Opalis.be vind je een overzicht van aanbieders van gerecycleerde bouwmaterialen die geschikt zijn voor hergebruik. Let op: onderzoek, samen met je architect, of ze ook bruikbaar zijn in jouw energiezuinig project
  
  

Financiële steunmaatregelen voor renovatie en groene energie

RENOLUTION-premies

Sinds 1 januari 2022 zijn de Energiepremies en de Premies voor de renovatie van het woonmilieu en de verfraaiing van gevels samengevoegd tot één systeem: de RENOLUTION-premies.
Je moet met één aanvraag alle premies aanvragen. Alle subsidieaanvragen moeten gebeuren na de voltooiing van de werkzaamheden en voor 12 maanden na de laatste factuur. En enkel facturen van erkende aannemers worden aanvaard.

Er zijn 45 premies beschikbaar voor renovatie- en besparingswerkzaamheden. Je kan ze vinden op Renolution.brussels.

Duid aan de linkerkant aan wat voor jou geldig is en voer je gemeente in zodat je een overzicht krijgt van de premies.
Een interessante premie is in functie van een energieaudit van het gebouw (400 euro voor een eengezinswoning, 3000 euro voor een niet residentieel gebouw).
Er zijn ook specifieke premies voor isolatie en andere energiebesparende werkzaamheden.

Om het bedrag van de premies te schatten of een aanvraag in te dienen, ga naar irisbox.irisnet.be, het elektronisch loket van het Brussels gewest.

Krediet voor particulieren

Eigenaars-bewoners en huurders van woningen kunnen beroep doen op het ECORENO-krediet om isolatie- of ventilatiewerken, een nieuwe verwarmingsinstallatie, de installatie van fotovoltaïsche zonnepanelen, een warmtepomp of een zonneboiler te financieren.Voor meer informatie over dit krediet kan je terecht bij Homegrade of Netwerk Wonen/Réseau Habitat.

Zij helpen je bij uw kredietaanvraag en adviseren gratis bij jouw renovatieproject, waarbij ze schatting geven van het bedrag van RENOLUTION premies waar je recht hebt.

Tip: je kan jouw ECORENO-krediet simuleren op de website van het Woningfonds.