De maatschappelijke inzet waartoe de christelijke traditie oproept, toont zich in de gedreven werking van onze lidorganisaties en de veelzijdige initiatieven in de bisdommen.
In deze reeks interviews laten we boeiende mensen aan het woord over hun engagement voor een solidaire en sociaal rechtvaardige samenleving.
Met telkens een duiding, een getuigenis en verwerkingsvragen neemt Emmanuel Van Lierde ons mee voor een (her)ontdekking van de christelijke naastenliefde.
...een veelzijdig en divers palet aan initiatieven die concreet en tastbaar inzetten op menselijke waardigheid, inclusie en sociale rechtvaardigheid.
Hoe verhouden theorie en praktijk zich tot elkaar in de werking van Ecokerk?, is een van de hoofdvragen die Karel Malfliet met zich meedroeg tijdens zijn jarenlange inzet voor NRV-Ecokerk.
In deze bijdrage pluist hij deze verhouding uit én reikt bovendien een handige methodiek aan: de "theorie van de menselijke basisbehoeften", zoals ontwikkeld door de Chileense econoom Manfred Max-Neef.
Op 17 november 2023 vierde Welzijnsschakel Kantel haar 5-jarig bestaan en de officiële opening van haar co-housing project 'Kantelwonen'.
Deze feestelijke gebeurtenis werd bijgewoond door Burgemeester Dirk De fauw en Piet Vandevoorde, bisschoppelijk vicaris/gedelegeerde voor Caritas en Diaconie in het Bisdom Brugge.
Zoals elke Welzijnsschakel werd Kantel vzw geboren uit het initiatief mensen samen te brengen om de grondrechten van kansarmen te versterken. De impuls ging daarbij uit van parochie Sint-Kruis in Brugge. Diaken Bart Verhelle en Carlos Seyssens vonden elkaar in de idee om via maaltijden mensen in armoede te bereiken.
Op 26 oktober verwelkomden we een bonte rij bezoekers die zich uitgedaagd voelden door de thema’s van onze najaarsvorming. Armoede: het tast niet enkel de buitenkant van je leven aan, maar ook je binnenkant, je mentaal en emotioneel welzijn. Armoede: het blijft een brandend probleem in België, met diepe oorzaken die ingebakken zitten in de structuren van onze samenleving.
Onder onze deelnemers telden we medewerkers van de Vlaamse bisdommen en Vicariaat Brussel, alsook een reeks collega’s van solidariteitsorganisaties (met deze keer een opvallend sterke delegatie van Studio Globo). Twee collega’s van Welzijnszorg gingen het voortouw nemen, en er kwam een ervaringsdeskundige in armoede mee, iemand die het allemaal aan den lijve ondervonden had… Op welke manier zou armoede onder de loep worden gelegd?
Prof. Em. Johan Verstraeten stelt drie prangende vragen over het katholiek sociaal denken in crisistijden:
Na de primeur in 2022, vindt dit jaar de tweede AMOS studiedag plaats op donderdag 7 december in College De Valk, in Leuven. ‘AMOS’ staat voor ‘Actief in de Marge: Ontmoeting en Sociaal-ethische reflectie’. Zoals vorig jaar mikt de studiedag op het verhelderen, verdiepen en actualiseren van een kernbegrip uit de rijke, maar vaak onbekende inspiratie van het katholieke sociale denken.
Deze keer leggen de organisatoren het christelijke middenveld onder een dubbele loep, die van de beginselen van subsidiariteit en de participatieve samenleving. In de participatieve samenleving draagt iedereen die dat kan, actief bij aan het welzijn van burgers en leefomgeving. Dit is waar de maatschappelijke inzet van het christelijke middenveld zich toont.
Anna Abram, rector van het Margaret Beaufort Institute of Theology, vraagt zich af of katholiek sociaal denken en spiritualiteit – die in de praktijk weinig toenadering zoeken tot elkaar – baat zouden kunnen hebben bij een hechtere relatie?
Hoe werken religieus geïnspireerde solidariteitsacties? Staan deze in spanning met lokale overheden of seculiere sociale initiatieven. Schuilen hier kansen tot samenwerking? Kunnen diverse sociale initiatieven elkaar aanvullen en versterken?
Lisa Cahill legt de vinger op de wonde en focust op genderongelijkheid. Voor haar is de ongelijkwaardige behandeling van vrouwen, zowel in de kerk als in de samenleving, historisch de grootste en langstdurende vorm van discriminatie en geweld. Ondanks vele sociale acties en hoop, blijft de geschiedenis zich herhalen: geweld, oorlog, seksueel misbruik,…
Ook binnenkerkelijk, ondanks erkenning en oprichting van verschillende commissies, blijft de onderwaardering van vrouwen volgens haar voortduren.
Mathias Nebel kijkt kritisch naar de ideeën van de ‘Theologia del Pueblo’ (TP), zoals die in de jaren 1960-70 in Argentinië ontwikkeld werden (zie theologie van het volk). Ze dragen een zekere dubbelzinnigheid in zich en kunnen verwarring stichten rond de begrippen ‘Gods volk’, ‘bevrijding uit onderdrukking’ en ‘de wil van het volk’.
Als het begrippenkader van de ‘theologie van het volk’ vandaag populistische regimes voedt en antisysteembewegingen inspireert, wat is dan het antwoord van paus Francisus daarop?
Mathias Nebel maakt een vlijmscherpe analyse van de huidige samenleving vanuit de Latijns-Amerikaanse realiteit. Antisysteembewegingen en populisme nemen toe.
Populistische bewegingen maken gebruik -of misbruik- van katholieke woordenschat en van begrippen die zo uit het katholiek sociaal denken lijken te komen: "Door gebruik te maken van de hopeloosheid en wrok van de bevolking en de hoop op radicale verandering te cultiveren, reconstrueren deze politieke bewegingen de democratie rond passies in plaats van rond publiek debat. Hun project mobiliseert wat ik een ‘mystiek van het volk’ noem, die niet zonder parallellen is met de mystiek van ‘Gods volk’ in de katholieke kerk."
In het licht van de komende Wereldjongerendagen in Lissabon, staat Fernando Sahayades stil bij de vraag hoe jongeren de kerk vandaag meer dynamiek kunnen geven.
Een blik op de toekomst zonder naar het verleden te kijken is “koffiedik kijken”. Daarom geeft Sahayades in zijn bijdrage eerst een uitgebreid historisch overzicht van het ontstaan en de evolutie van het sociaal denken, vanaf Rerum Novarum tot Fratelli Tutti toe. Daarbij ligt de focus voor hem op verwijzingen naar en erkenning van andere religies: komen deze voor in het sociaal denken van de kerk?
Luigino Bruni neemt ons mee op een boeiende gedachteoefening: hoe kunnen we sociale bewegingen in tijden van crisis revitaliseren?
Bruni vertrekt van wat wel eens “de vloek van de stichter” wordt genoemd: “hoe sterker de stichter, hoe zwakker de organisatie”. Na het vertrek van zo’n sterke stichter, hebben organisaties het vaak moeilijk om zich te handhaven, of om zich heruit te vinden zodat ze het project kunnen verderzetten in een nieuwe realiteit.
Bill Purcell, professor aan de University of Notre Dame, USA, valt met de deur in huis door de toegenomen polarisering in de Amerikaanse samenleving te beschrijven: ongezien sinds de Amerikaanse burgeroorlog (1861-1865).
Deze polarisatie tekent zich niet alleen of in de politiek, maar ook in het dagelijks leven van de mensen. En dus ook in kerkelijke kringen.
Op 10 mei verwelkomde NRV een groep bezoekers uit een heleboel Belgische steden, die toch één ding gemeenschappelijk hadden: ze waren allemaal sociaal geëngageerd binnen de katholieke traditie – medewerkers van bisdommen en solidariteitsorganisaties. Iedereen was uitgenodigd voor een NRV vormingsvoormiddag draaiend om de vragen: “Wie is mijn tegenhanger bij andere religieuze en levensbeschouwelijke gemeenschappen? Wie is die collega van die andere geloofstraditie die net zo gedreven werkt voor solidariteit als ik?”
Gedurende een halve dag zaten drie levensbeschouwingen samen rond de tafel. Het werd een boeiende uitwisseling waarbij een waaier vragen werden beantwoord. Bestaat er binnen de vrijzinnigheid, de Islam,… ook zoiets als een diaconiemedewerker, pastoraal werker of diaken? Hoe wordt er in die andere tradities gewerkt aan een meer solidaire samenleving?
Raymond Olusesan Aina, die als priester en theoloog werkt in Abuja (Nigeria), reikt ons een reeks voorbeelden uit de praktijk aan. Door stil te staan bij de manieren waarop de Kerk de mouwen opstroopt in Sub-Sahara Afrika, demonstreert hij hoe katholiek sociaal denken en handelen goed moet ingeplant zijn in de lokale menselijke context om haar doelen niet voorbij te schieten.
Tegelijk onderstreept hij hoe intensief de Kerk in Afrika zich inzet om de levensomstandigheden en levenskwaliteit van Afrikanen te verbeteren en zo haar christelijke missie trouw te blijven – maar ook omdat zij anders in de ogen van de bevolking helemaal niet geloofwaardig is.
Prof. Em. Johan Verstraeten, voorzitter van het Netwerk Rechtvaardigheid en Vrede, reikt een kader aan om van ideologie naar onderscheiding te evolueren in het katholiek sociaal denken. Volgens Verstraeten is het tijd om na te denken over de toekomst, om de volgende stap te nemen in katholiek sociaal denken EN handelen. Want we leven vandaag in een grondig veranderde context: de grootste economische, politieke, sociale en ecologische crisis sinds WO II.
Onze huidige tijd heeft haar eigen dringende noden en vraagt om nieuwe creatieve oplossingen, daarom kan – en mag – katholiek sociaal denken en handelen niet doorgaan als in het verleden.
Aan de wieg van het Betlehemproject stond kardinaal Danneels. Bij de afsluiting van het congres ‘Brussel-Allerheiligen 2006’ – in het bijzijn van 20.000 mensen – lanceerde hij een dringende oproep aan de Brusselse gelovigen om elke beschikbare meter te bestemmen voor sociale huisvesting. Intussen investeert het project Betlehem in het Vicariaat al 15 jaar in woningen voor minderbedeelden.
In Evangelii Gaudium, de belangrijke apostolische exhortatie van paus Franciscus, lezen we dat ‘een authentiek geloof altijd een verlangen in zich draagt om de wereld te veranderen’ (EG, 183). Werken aan maatschappelijke transformatie, veranderingsprocessen teweegbrengen die mensen – en vooral gemarginaliseerde personen in de samenleving – ten goede komen, behoort voor christenen tot het hart van hun zending als gedoopte.
Op 18 april 2020 – pal in de eerste corona lockdown – overleed de Vlaamse protestantse bijbelwetenschapper Egbert Rooze. Hij liet een boeiende erfenis achter binnen de politieke Bijbellezing (korte levens -en literaire biografie hier).
Zijn plotse overlijden betekende ook een groot verlies voor Ecokerk, waarvan hij sinds de oprichting in 2005 een gedreven bondgenoot en inspirator was (Ecokerk in memoriam hier).
Tweeënhalf jaar na dit verlies sloegen Ekklesia Breda en bijbels leerhuis Zinsverband de handen in elkaar om Roozes gedachtengoed opnieuw in de schijnwerper te zetten. De vrucht hiervan was het internationaal bijbelsymposium ‘Herstellende gerechtigheid’, dat op vrijdag 14 oktober 2022 plaatsvond in de Lutherse kerk in Breda. Doel van deze studiedag was niet alleen om stil te staan bij het werk van Egbert Rooze, maar vooral ook vanuit zijn politieke Bijbellezing sporen te trekken naar de toekomst.
 |  |  |  |  |  |  |  |  |
|---|
